DOGMAEL (DOGFAEL, DOGWEL), sant

Nid oes unrhyw fanylion i'w cael am fywyd y sant hwn ond yn unig iddo fyw yn y 6ed ganrif. Dywed yr achau Cymreig mai mab oedd i Ithel ap Ceredig ap Cunedda Wledig, ac felly cysylltir ef ag un o dri llwyth saint Cymru. A barnu oddi wrth yr eglwysi a gysegrwyd iddo, cyfyngwyd ei lafur bron yn llwyr i Sir Benfro; canys yn y sir honno y mae Llandudoch (ar Deifi ger Aberteifi), Capel Degwel yn yr un plwyf, S. Dogwel (ger Abergwaun), Mynachlogddu, a Meline. Yr unig eithriad yw eglwys Llanddogwel ym Môn, gynt yn blwyf annibynnol, ond wedi hynny yn gysylltiedig â Llanfechell. Yn y 12fed ganrif sefydlwyd mynachlog o urdd y Benedictiaid ar sail prif eglwys Dogmael yn Llandudoch. Ceir olion hanes sant o'r enw Dogmael hefyd yn Llydaw. Nodir dau ddiwrnod yn y gwahanol ffynonellau fel dydd gŵyl y sant hwn, sef 14 Mehefin a 31 Hydref.

Awdur

• Hywel David Emanuel, (1921 - 1970)

Ffynonellau

• Baring-Gould a John Fisher, The Lives of the British Saints: the saints of Wales and Cornwall and such Irish saints as have dedications in Britain, ii, 349-51
• Acta Sanctorum Bollandiana (1643), xxiii, 436-7
• Oxford Dictionary of National Biography, xv 185

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Dogfael

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20732908

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/