PERROT (teulu) Haroldston, Sir Benfro

Syr JOHN PERROT (1528 - 1592), gwleidydd

Ganwyd John Perrot ym mis Tachwedd 1528 yn Haroldston, mae'n debyg, ac yn ôl yr hyn a ddywedai ef ei hun cafodd ei addysg yn ysgol y gadeirlan Tyddewi. Pan oedd yn ddeunaw oed aeth i wasanaethu yr Arglwydd Drysorydd, William Paulet, Ardalydd Winchester. Yn groes i'r stori gyffredin ynghylch genedigaeth a thadolaeth Perrot, nid oedd yn fab anghyfreithlon i Harri VIII. Ni wasanaethodd mam Perrot, Mary Berkeley, fel boneddiges yn llys y brenin, ac nid urddwyd ei dad, Thomas, yn farchog.

Roedd John Perrot yn fawr o gorffolaeth ac yn nodedig o gryf, ond roedd iddo dymer ormesol a natur gwerylgar. Roedd y Tuduriaid yn hoff iawn ohono; credir i Harri VIII gynnig dyrchafiad iddo eithr bu farw cyn gallu ei roi. Cyfrifai Edward VI ef yn gyfaill a gwnaeth ef yn Farchog Gwyry yn 1549. Pan fu Richard Devereux farw, er nad oedd Perrot eto'n ugain oed cymerodd ei le fel Aelod Seneddol dros Sir Gaerfyrddin yn Senedd gyntaf Edward VI yn 1547. Gyda chefnogaeth ei lys-dad, y gŵr llys Syr Thomas Jones, a'r Arglwydd Drysorydd Paulet, ffynnodd gyrfa Perrot yn y Llys yn ystod teyrnasiad y plentyn o frenin. Yn haf 1551 aeth gydag Ardalydd Northampton i Ffrainc i negodi priodas y brenin â'r Dywysoges Elisabeth. Dywedir i Perrot achub bywyd Henri II ar helfa trwy ei arbed rhag baedd clwyfedig. Cynigiodd y brenin diolchgar le yn y Llys Ffrengig gyda 'pensiwn da i wasanaethu'. Gwrthododd Perrot a dychwelodd i Loegr, lle bu'n rhaid iddo forgeisio rhai o'i diroedd teuluol yn sgil ei afradlonedd. Yn ôl ei fab a'i fywgraffydd, Syr James, yng ngwanwyn 1553 cwrddodd Perrot ag Edward VI a gydymdeimlodd â'i argyfwng a pherswadio'r Cyngor i ddyfarnu £100 iddo. Mae'n glir bod Perrot yn rhannu ei amser rhwng y Llys a'r wlad pan ddewiswyd ef ym Medi 1551 yn siryf dros Sir Benfro. Yn 1553 fe'i penodwyd yn un o'r comisynwyr brenhinol a oedd yn gyfrifol am arolygu a rhestru eiddo eglwysi a brawdoliaethau yn Sir Benfro.

Gan iddo gofleidio'r ffydd Brotestannaidd yn frwd, go brin fod Perrot wedi croesawu dyfodiad y Gatholiges selog Mari yn 1553. Parhaodd ei brentisiaeth wleidyddol pan etholwyd ef yn aelod dros Sandwich yng Nghaint mewn dwy o seneddau Mari yn 1553 a 1555. Yn 1555, penodwyd ef i gomisiwn yr heddwch yn Sir Benfro gan wasanaethu fel ynad heddwch cyn derbyn rheolaeth dros gyfiawnder yn y sir pan ddyrchafwyd ef yn custos rotulorum neu brif ynad. Nid oedd gan Mari, ar y cyntaf, unrhyw wrthwynebiad i Brotestantiaeth gref Perrot, gan roi iddo les ar Gastell Caeriw hyd yn oed, ond trodd y llywodraeth yn ei erbyn pan ymuniaethodd â'r wrthblaid Brotestannaidd yn y senedd. Cyhuddwyd Perrot wedyn gan ei gymydog a'i elyn marwol, y Catholigwr Thomas Catherne (bu farw 1568) o Prendergast ger Hwlffordd, o lochesu hereticiaid yn ei gartref yn Haroldston, a charcharwyd ef am gyfnod byr yn y Fleet, a phenderfynodd mai doethach fydd treulio gweddill teyrnasiad Mari dramor, gan wasanaethu yn Ffrainc dan ei gyfaill, William Herbert (bu farw 1570), iarll Penfro. Yn Ffrainc ymroddodd Perrot i'r bywyd milwrol ac amlygodd ei hun yn y gwarchae ar St. Quentin. Dychwelodd i Brydain ychydig fisoedd cyn marwolaeth Mari, ond ni fu byth yn bell o helyntion dadleuol. Yn Chwefror 1558, ailgydiodd yn ei gynnen â Catherne, gan achwyn amdano i Gyngor y Frenhines yn ei gyhuddo o lygredd. Rhyw fis wedyn torrodd Perrot i mewn i dŷ Catherne gyda chriw o weision arfog a mynd ag ef i'r ddalfa yng Nghastell Caeriw. Ymddangosodd y ddau gerbron y Cyngor ym Mehefin lle cafwyd bod Perrot wedi camymddwyn ac fe'i carcharwyd eto yn y Fleet. Pan gafodd ei ryddhau rhwymwyd ef i gadw'r heddwch dan amod £200.

O dan Elisabeth roedd Perrot yn ffefryn mawr, ac roedd yn un o bedwar a benodwyd i gludo'r canopi brenhinol yn ei choroniad yn Ionawr 1559. Ym mlynyddoedd cyntaf teyrnasiad Elisabeth cadarnhaodd Perrot ei rym yn ne-orllewin Cymru trwy grynhoi nifer o swyddi pwysig: yn 1559, fe'i penodwyd yn stiward maenorau Caeriw, Coedraeth, Narberth a Sain Clêr, yn gwnstabl cestyll Narberth a Dinbych-y-pysgod ac yn geidwad carchar Hwlffordd. Yn 1560-1 gwasanaethodd fel maer Hwlffordd, ac fel comisiynydd dros diroedd cuddiedig, ac yn 1562 fe'i gwnaed yn ddirprwy-lyngesydd arfordir De Cymru. Y flwyddyn ganlynol etholwyd ef i'r Senedd yn aelod dros Sir Benfro. Yn fuan iawn ef oedd dyn mwyaf pwerus y sir, ond daeth yn amhoblogaidd iawn yng ngolwg ei gymdogion mwyaf eu dylanwad oherwydd ei ymgyfreithio mynych gyda'r bwriad o beri blinder i'w elynion. Yn 1570 fe'i gwnaed yn gomisiynydd dros fwstro, yn stiward arglwyddiaeth Cilgerran, a gwasanaethodd am ail dymor fel maer Hwlffordd, ar ôl cyfnod pryd y buasai maer a chorfforaeth y dref honno yn elyniaethus iawn tuag ato.

Yn 1570 penodwyd Perrot yn llywydd cyntaf Munster a gwasanaethodd yno o 1571 hyd 1573, yn sgil awydd Elisabeth i sefydlu yn y sir honno lywyddiaeth gyffelyb i'r un a fodolai eisoes yn Connacht. Ar ei ysgwyddau ef y disgynnodd y gorchwyl o ddifodi gwrthryfel James Fitzmaurice, nai iarll Desmond, a llwyddodd i wneud hynny ar ôl cyrch a nodweddwyd gan beth creulondeb. Yn 1573, fodd bynnag, dychwelodd i Gymru yn wael ei iechyd, a phenderfynu, fel y dywedodd wrth Burghley, fyw bywyd gwladwr a chadw rhag mynd i ddyled. Yn ystod y deng mlynedd nesaf bu ei 'fywyd gwladwr' yn gyfystyr â chyfnod o ymgyfreithio ar raddfa eang ac ymdrechion i ychwanegu at ei diroedd. Ymddiddorodd unwaith yn rhagor ym mywyd cyhoeddus Hwlffordd; erbyn hyn ymddengys fod ei gysylltiadau â'r maer a'r gorfforaeth yn llawer mwy cyfeillgar, a daeth ef ei hun yn faer am y trydydd tro yn 1575. Y flwyddyn cynt, gwnaethid ef yn aelod o Lys Goror Cymru, a chymerodd ran weithredol yn y gwaith o ddifodi môr-herwriaeth ar lannau De Cymru. Pan sefydlodd y Cyfrin Gyngor gomisiwn, yn 1575, i ddifodi môr-herwriaeth yn Sir Benfro, gwnaethpwyd Perrot yn brif gomisiynwr, ond pan sefydlwyd comisiwn cyffelyb y flwyddyn ganlynol i weithredu yn Sir Forgannwg a Sir Fynwy, gwrthododd gymryd gofal ohono, oherwydd gwaeledd ei iechyd, meddai ef. Mae ei lafur ynglŷn â difodi môr-herwriaeth o ddiddordeb yn bennaf oherwydd y cweryl cas a grewyd gan y gwaith hwn rhyngddo ef a Richard Vaughan, dirprwy brif-lyngesydd yng Nghymru a phrif gomisiynwr dros fôr-herwriaeth yn Sir Gaerfyrddin, a wrthwynebai'n gryf ymyrraeth Perrot yn yr hyn a oedd, yn ei farn ef, yn faes arbennig iddo ef.

Ym Medi 1579 rhoddwyd i Perrot ofal ysgadran o bum llong a gorchymyn i hwylio oddi ar arfordir gorllewin Iwerddon i glirio'r moroedd o fôr-herwyr ac atal unrhyw longau yn perthyn i Sbaen a geisiai lanio yno. Heblaw canfod un llong môr-herwyr, y 'Derifold,' a'i dal, ni ddigwyddodd dim o bwys, ond ar ei ffordd yn ôl aeth llong Perrot ei hun i helynt yn y Downs y tu allan i arfordir Caint. Pan gyrhaeddodd yr ysgadran i afon Tafwys yn ddiogel, cafodd Perrot fod ei elynion wedi manteisio ar yr anap hwnnw, a'r ffaith nad oedd wedi cyflawni fawr ddim yn ystod y cyrch, i'w ddifrïo yn y llys brenhinol. Llwyddodd, fodd bynnag, i adennill ei enw da. Ychydig yn ddiweddarach, yn 1580, daeth Thomas Wyrriott, a arferai fod yn un o'r 'Yeoman of the Guard', a brawd iau'r ustud heddwch George Wyrriott, ag achwyniadau yn erbyn Perrot a'u dwyn gerbron y Cyfrin Gyngor. Eithr barnodd y Cyngor eu bod yn ensyniadau enllibus a thaflwyd Wyrriott ei hun i garchar y Marshalsea. Gwnaeth Wyrriott yr un achwyniadau eto ar ôl hynny, a rhwng y cwbl costiodd ei gweryl â Perrot iddo o leiaf ddeng mlynedd o garchar a dirwy o 1,000 o farciau. Yn sgil cynnen ag uchelwyr eraill o Sir Benfro bu Perrot â rhan mewn nifer o achosion yn y Star Chamber, ond y cweryl chwerwaf oedd yr un yn 1581 â Gruffudd Rice o Newton, Sir Gaerfyrddin, y bu'n rhaid i'r Cyfrin Gyngor ei hun ymyrryd ynddo.

Llawenydd mawr yn ddiau i gymdogion Perrot yng Nghymru oedd clywed am ei benodi'n arglwydd-ddirprwy Iwerddon, swydd y bu ynddi o 1584 hyd 1588. Roedd gan y frenhines feddwl da o'i waith pan oedd yn llywydd Munster. Roedd hi hefyd wedi gofyn ei gyngor, yn 1581, ynglŷn â rhai o broblemau Iwerddon, a chafodd ei boddio'n fawr gan y 'Discourse' a ysgrifenasai ef yn ateb i'w chwestiynau, lle'r amlinellasai'r camau y dylid eu cymryd yn y wlad honno. Heblaw hynny roedd yn ŵr o gyfoeth, ac felly'n abl i ateb gofynion swydd bwysig o'r fath yng ngwasanaeth brenhines grintachlyd. Aeth Perrot â'i fab ifancaf William (bu farw 1587) a'i nai Thomas Jones (bu farw 1604), a urddodd yn farchog, i wasanaethu gydag ef yn Iwerddon. Ni fu'r pedair blynedd hyn yn gyfnod hapus i Perrot; pan glywodd am farwolaeth ei frawd Henry ym Medi 1586 gollyngodd ei nai, Thomas, o'i wasanaeth, ac ychydig fisoedd wedyn roedd yn galaru am ei fab William. Ceisiodd Perrot gael ei fab hynaf, Syr Thomas, i wasanaeth o dano yn Iwerddon yn 1587 fel meistr yr ordnans, ond gwrthodwyd y cais gan y frenhines gyda chefnogaeth ei phrif weinidog, William Cecil (bu farw 1598), Arglwydd Burghley. Rhoddwyd y swydd i Syr George Carew (bu farw 1629).

Er iddo gael ambell lwyddiant nodedig yn ystod ei wasanaeth yn Iwerddon, bu ei arglwydd-ddirprwyaeth yr un mor gythryblus â'i lywyddiaeth yn Munster, gan gynnwys ffrwgwd aruthrol (gerbron aelodau Cyngor Iwerddon) â'r cadlywydd oedrannus a checrus Syr Nicholas Bagnall (bu farw 1590). Llesteiriwyd arno i raddau gan swyddogion o Loegr a oedd yn aelodau o'i gyngor, roedd yntau'n gorfod dioddef oherwydd ei dafod di-reol a'i dymer afrywiog; blinid ef yn ddirfawr gan elyniaeth Arglwydd Ganghellor Iwerddon, Adam Loftus (bu farw 1605), archesgob Dulyn, ac eraill, a gofynnodd Perrot yn daer am gael ei ryddhau o'r swydd. Dychwelodd i Loegr yn 1588, yn chwerw ei ysbryd ac wedi ei ddadrithio, yn dioddef o gerrig yn y bustl a'r arennau, ond serch hynny yn gallu ymffrostio i'w olynydd yn y swydd, Syr William Fitzwilliam (bu farw 1599), iddo adael Iwerddon mewn cyflwr o heddwch perffaith.

Yn Chwefror 1589 fe'i gwnaed yn aelod o'r Cyfrin Gyngor, lle y profodd ei hun yn gynghorwr atebol ac egnïol. Wedi absenoldeb o fwy na phum mlynedd ar hugain, etholwyd Perrot i'r Senedd yn aelod dros Hwlffordd. Serch hynny, cafwyd sibrydion yn fuan iawn iddo fod yn cynllwynio'n fradwrus. Philip Williams, ei ysgrifennydd yn Iwerddon, a roes gychwyn i'r sibrydion hyn, a gofalodd Adam Loftus iddynt gyrraedd yr awdurdodau priodol, sef olynydd Perrot Syr William Fitzwilliam. Bu'r Cyfrin Gyngor yn eu hystyried, ac ym Mawrth 1591 symudwyd Perrot i Dŵr Llundain. Profwyd ei achos ar gyhuddiad o fradwriaeth yn Ebrill 1592 a dedfrydwyd ef i farwolaeth. Eithr bu farw yn y Tŵr ym mis Tachwedd 1592, cyn i'r ddedfryd gael ei gweinyddu. Mae'n weddol sicr nad oedd yn euog o fradwriaeth, eithr yn euog o ddefnyddio geiriau anghall am berson y frenhines; ei dymer afreolus oedd yn gyfrifol am hynny, yn ddiau. Dioddefodd yn fwy, efallai, oherwydd gelyniaeth rhai personau tuag ato. Un o'r pwysicaf o'r rhain oedd Syr Christopher Hatton (bu farw 1591), gŵr yr honnid i Perrot hudo ei ferch, Elizabeth, ac a frathwyd gan honiad Perrot iddo ennill ffafr y frenhines trwy ddawns y galiard. Er gwaethaf yr atentiad arno, ni fu'n rhaid i'w fab, Syr Thomas Perrot, aros yn hir cyn cael meddiant ei stadau trwy waed ym Mawrth 1593.

Priododd Perrot (1) ag Ann, merch Syr Thomas Cheyne, a chafodd ganddi fab, Syr Thomas Perrot (bu farw 1594), a briododd â Dorothy, merch Walter Devereux (bu farw 1576), iarll Essex; (2) â Jane, merch Hugh Prust o Thorney yn Nyfnaint a gweddw Syr Lewis Pollard o Oakford, Dyfnaint, a chael ganddi fab, William (bu farw 1587) a dwy ferch, Lettice, a briododd (1) â Rowland Laugharne, St. Bride's, (2) â Walter Vaughan o'r Gelli Aur a St. Bride's (yr olaf trwy hawl ei wraig), a (3) ag Arthur Chichester, barwn Chichester o Belfast ac arglwydd-ddirprwy Iwerddon wedi hynny; ac Ann, a briododd â John Philips o Bictwn. Heblaw y rhai hyn bu iddo rai plant anghyfreithlon; y pwysicaf ohonynt oedd Syr James Perrot, gan Sibil Jones o Sir Faesyfed, Elizabeth, merch Elizabeth Hatton, merch a briododd â David Morgan, a mab John (g. tua 1565), a ymaelododd â Broadgates Hall, Rhydychen, yn 1580.

Yn 1580 rhoes Perrot diroedd ac eiddo arall gwerth £30 y flwyddyn, yn rhydd rhag unrhyw ofynion arnynt, i dref Hwlffordd, a dyna gychwyn 'Ymddiriedolaeth Perrot'. Dros y canrifoedd gwerthwyd rhai rhannau o'r rhoddion hyn, ond mae gan yr ymddiriedolaeth elusennol bortffolio o 23 eiddo a buddsoddiad cyfalaf o hyd sy'n cynhyrchu dros £100,000 y flwyddyn er lles y dref.

Sir THOMAS PERROT (1553 - 1594), gwleidydd, gŵr llys a thirfeddiannwr

Ganwyd Syr Thomas yn Haroldston, mae'n debyg, naill ai yn Awst neu ym Medi 1553. Ef oedd unig blentyn Syr John Perrot a'i wraig gyntaf Anne, merch Syr Thomas Cheyne, a fu farw ar yr enedigaeth neu'n fuan wedyn. Gwelir enw Perrot yn y cofnodion am y tro cyntaf ym Medi 1575 pan benodwyd ef yn gomisiynwr heddwch yn Sir Benfro. Hyrwyddwyd ei benodiad gan ei dad a oedd yn custos rotulorum neu brif ynad y sir. Yn haf 1579 aeth gyda'i dad pan benodwyd hwnnw gan y frenhines i arwain fflotila o longau i warchod y moroedd oddi ar dde Iwerddon. Pan aeth y llongau i mewn i borthladd Waterford urddwyd Perrot yn farchog gan Arglwydd Ustus Iwerddon Syr William Drury (bu farw 1579). Ar ôl dychwelyd o Iwerddon cafodd Perrot le yn y Llys, ond dangosodd ei fod yr un mor wyllt ei dymer â'i dad pan ffraeodd â Walter Ralegh (bu farw 1618). Yn Chwefror 1580 carcharwyd Perrot a Ralegh yn y Fleet am wythnos i'w hatal rhag ymladd gornest. Nid yw achos y ffrae yn hysbys, ond mae'n werth nodi bod Ralegh wedi ei garcharu eto yn y Marshalsea fis yn ddiweddarach am ffrae arall. Dychwelodd Perrot i Sir Benfro am gyfnod byr ar ddechrau 1581 pan benodwyd ef yn gomisiynydd dros fwstro yn Hwlffordd. Yn yr un flwyddyn aeth i'r Senedd am y tro cyntaf fel aelod dros Sir Benfro yn lle John Wogan o Wiston a fuasai farw ym Mai 1580.

Cadarnhaodd Perrot ei le yn y Llys yn 1581, pan fu'n un o 20 'amddiffynnwr' Castell Harddwch mewn pasiant a lwyfannwyd yn y 'Tilt Yard' gerbron y frenhines a llysgenhadon Ffrainc. Profodd Perrot ei fod yr un mor fedrus fel ymwanwr ag a fuasai ei dad yn ŵr ifanc. Serch hynny, collodd ewyllys da y frenhines pan garcharwyd ef yn y Fleet yn hydref 1583. Ei 'drosedd' oedd priodi'n gudd â boneddiges breswyl ddeunaw oed y frenhines, Dorothy Devereux (bu farw 1619). Roedd Dorothy yn ferch i Walter (bu farw 1576), iarll Essex, ac yn chwaer i Robert (bu farw 1601), yr ail iarll a ffefryn y Frenhines Elisabeth wedyn. Ni faddeuodd y frenhines i Dorothy ac fe'i diarddelwyd o'r Llys. Mae'n debyg fod gyrfa Perrot yn y Llys ar ben, ac o 1584 ymlaen gwelir ef a'i briod yn preswylio'n gyson ar stadau'r teulu yn Sir Benfro. Dychwelodd i Sir Benfro ar yr un adeg â phenodiad ei dad yn arglwydd ddirprwy Iwerddon, a'r tebyg yw bod Perrot wedi ei siarsio i warchod buddiannau'r teulu yn y sir yn absenoldeb ei dad.

Efallai mai yn ystod y cyfnod hwn yr ymroes Perrot i ddatblygu Haroldston a'r gerddi ffurfiol helaeth y gellir gweld eu gweddillion yn y dirwedd o amgylch adfeilion presennol y plas. Cyn ymgynefino â bywyd yn Sir Benfro, gwirfoddolodd Perrot i wasanaethu fel capten dan Leicester yn ymgyrch yr Iseldiroedd yn 1586. Disgleiriodd ym Mrwydr Zutphen ac roedd yn un o'r galarwyr yn angladd gwladol ei gyd-filwr Syr Phillip Sidney. Dychwelodd Perrot i Sir Benfro lle gwasanaethodd fel maer Hwlffordd yn 1586-7, ac fel dirprwy arglwydd raglaw y sir o 1586 i 1590. Ailafaelodd yn ei yrfa seneddol yn 1586 pan ddewiswyd ef yn aelod dros Sir Aberteifi mewn isetholiad yn sgil marwolaeth Griffith Lloyd o Lanllŷr. Gan iddo fethu â sicrhau swydd meistr yr ordnans yn Iwerddon o dan ei dad yn 1587, roedd yn rhydd i roi ei holl sylw i amddiffyn Sir Benfro pe digwyddai'r ymosodiad a ddisgwylid gan y Sbaenwyr. Yn Ebrill 1588 anfonodd Perrot a'i gyd-ddirprwy raglaw George Owen o Henllys adroddiad i'r Cyfrin Gyngor am fesurau i amddiffyn Aberdaugleddau yn erbyn glaniad gan y Sbaenwyr. Nid arweiniodd trechu Armada Sbaen at leihau'r pwysau ar swyddogion lleol i ddiogelu arfordir de Cymru, ac ymddengys oddi wrth lythyrau a ysgrifennwyd gan Perrot at y Cyfrin Gyngor ac at farnwyr y Morlys iddo gyfuno dyletswyddau dirprwy is-lyngesydd gyda rhai ei ddirprwy raglawiaeth.

Oherwydd y cyhuddiadau difrifol a wnaed yn erbyn ei dad yn 1590 diswyddwyd Perrot o'i raglawiaeth. Prif gychwynnydd diswyddiad Perrot oedd gelyn marwol ei dad yr Arglwydd Ganghellor Hatton. Wrth i sefyllfa ei dad waethygu, felly hefyd yr aeth hi ar Perrot, ac erbyn diwedd 1591 roedd yn y carchar heb gyhuddiadau yn ei erbyn. Fe'i rhyddhawyd yn y man, ac o fewn ychydig wythnosau i atentiad a marwolaeth ei dad ym mis Tachwedd 1592, roedd Thomas Egerton (bu farw 1617), y twrnai cyffredinol, yn adrodd am gais Perrot i hawlio'r stad. Fel aelod dros Sir Benfro yn Senedd 1593, diau ei bod yn achos cryn foddhad os nad rhyddhad i Perrot weld y ddeddf a'i hadferodd mewn gwaed er nad wrth enw. Pasiwyd y ddeddf gan y ddau Dŷ mewn cwta bedwar diwrnod, sy'n awgrymu bod ei adferiad yn ddyledus i ymdrechion ei frawd-yng-nghyfraith, Robert, iarll Essex, ac, yn bwysicach, i'r frenhines a fwriadai, yn ôl y sôn, roi pardwn i'w dad cyn ei farwolaeth annhymig yn y Tŵr. Etifeddodd Perrot Haroldston felly a llawer o weddill stadau'r teulu, ond nid cestyll Caeriw a Lacharn, a ddychwelodd i'r Goron ac i iarll Northumberland yn y drefn honno.

Nid oedd Perrot wedi cyrraedd ei ddeugain oed cyn mynd yn sâl a brysio i lunio ei ewyllys. Yn yr ewyllys a ddyddiwyd 12 Chwefror 1594 ac a brofwyd dri diwrnod wedyn, rhannodd ei stadau (yn niffyg etifeddion gwryw yn sgil marwolaeth ei fab Robert) rhwng ei wraig, Dorothy, a'i ferch, Penelope. Claddwyd Perrot yn eglwys St. Clement Danes yn y Strand.

Syr JAMES PERROT (1571 - 1637), gwleidydd ac ysgolhaig dyneiddiol

Roedd Syr James yn fab anghyfreithlon i Syr John Perrot o Haroldston, a Sibil Jones o Sir Faesyfed. Mae'n bosibl iddo gael ei eni yn Haroldston, ond gan iddo gael ei gysylltu weithiau â Westmead, Sir Gaerfyrddin, dichon iddo gael ei eni a'i fagu yn y fan honno a oedd yn eiddo i'w dad. Yn 1586, yn 14 oed, ymaelododd yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen, ac aeth i'r Middle Temple yn 1591. Ar farwolaeth ei dad yn 1592 ceisodd gael ei gyfran o stad y teulu ac aeth â'i achos i lys yr Exchequer. Wedi mwy na degawd o ymgyfreithio chwerw llwyddodd i gael gafael ar lawer o stadau ei ddiweddar dad, gan gynnwys hen gartref y teulu yn Haroldston. Ymroddodd hefyd i lenydda ac yn 1596 cyhoeddodd Discovery of Discontented Minds …, dilynwyd hwn yn 1600 gan The First Part of the Considerations of Humane Conditions … etc. Ysgrifennodd hefyd waith ar fywyd a marwolaeth Syr Philip Sidney, ond ymddengys nad aeth hwn ymhellach na'i ffurf fel llawysgrif. Cyhoeddodd ei waith pwysig olaf yn 1630 dan y teitl Meditations and Prayers on the Lord's Prayer and Ten Commandments.

Urddwyd James Perrot yn farchog yn 1603, a phan gafodd Hwlffordd ei siarter yn nechrau teyrnasiad Iago I ei enw ef oedd y cyntaf ar rôl yr aldramoniaid newydd. Yn 1608 daeth yn Bensiynwr Bonheddig a gwasanaethodd yn fuan wedyn am ddwy flynedd yn Iwerddon fel capten milwyr traed a llywodraethwr Newry. Dewiswyd ef yn aelod seneddol dros fwrdeistref Hwlffordd i Seneddau 1597-8, 1604, a 1614, ac yn Senedd 1614 cyfrannodd yn rymus i'r ddadl ar y trethi a elwid yn 'impositions'. Daeth yn amlwg yn gynnar ym mhlaid gwŷr y Senedd, ac wedi iddo gondemnio'r briodas arfaethedig â thywysoges o Sbaen yn Senedd 1621, gan fynnu datganiadau newydd yn erbyn Pabyddiaeth, collodd ffafr y brenhin ac alltudiwyd ef (mewn dull anrhydeddus) i Iwerddon i fod yn aelod o gomisiwn Syr Dudley Digges (bu farw 1639) a oedd i ystyried rhai achwynion yn y wlad honno. Roedd yn fwy sobr a lleddf yn Senedd 1624, lle'r oedd yn cynrychioli Sir Benfro, ond yn 1628, pan oedd wedi ei ethol dros Hwlffordd, ymosododd yn gryf ar yr Esgob William Laud (bu farw 1645), aelod o'r Cyfrin Gyngor ac un o ffefrynnau'r brenin. Yn 1624 cymerodd brydles ar fwyngloddiau'r Goron yn Sir Benfro a bu'n gwasanaethu fel dirprwy is-lyngesydd dros William Herbert (bu farw 1630), iarll Penfro. Dyrchafwyd ef yn is-lyngesydd y sir yn 1626, a bu'n cymell yr angen am ddelio â'r rhai a oedd yn achosi llongddrylliadau ar hyd arfordir Cymru. Dadleuodd hefyd dros adeiladu amddiffynfeydd yn Aberdaugleddau. Roedd yn aelod o'r Virginia Company, a thanysgrifiodd £37 10s i'r cwmni hwnnw. Bu farw 4 Chwefror 1637, a chladdwyd ef yn eglwys y Santes Fair, Hwlffordd.

Priododd â Mary, merch Robert Ashfield, ysw., Chesham, swydd Buckingham, ond ni oroesodd plant iddynt.

Awduron

• Percy Cyril Connick Evans
• Roger Turvey

Ffynonellau

Syr John Perrot

• Archifau Cenedlaethol, Wards, 9/129, f.164
• Calendar of State Papers, Domestic series, of the reigns of Edward VI., Mary, Elizabeth, (James I) 1547-1580 (1581-1625), preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. (1547-1590) (London 1856-72), Calendar of State Papers, Domestic Series, Record Publication and Calendar of State Papers relating to Ireland. Record Publication
• John Gough Nichols (ed.), Literary remains of King Edward the Sixth (London 1857), lxii, cccvii, 256n., 317n., 384, 389
• Richard Rawlinson (ed.), The history of the most eminent statesmen, Sir John Perrott, Knight of the Bath and Lord Lieutenant of Ireland (London 1728)
• James Caulfield (ed.), Sir Robert Naunton, Fragmenta Regalia memoirs of Elizabeth, her court and favourites (London 1814), 87-9
• E. L. Barnwell, Perrot notes: or some account of the various branches of the Perrot family (London 1867)
• Sir Edward Cecil, The Government of Ireland under … Sir John Perrot, Knight … beginning 1584 & ending 1588. Being the first booke of the continuation of the Historie of that Kingdome, etc (London 1626)
• S. R. Meyrick (ed.), Heraldic Visitations of Wales and Part of the Marches between the years 1586 and 1613, under the authority of Clarencieux and Norroy, two kings at arms (Llandovery 1846), i, 89, 133
• Richard Fenton, A Historical Tour through Pembrokeshire (London 1811)
• David Lloyd, State Worthies, during the reigns of … Henry VIII., Edward VI., … Mary, … Elizabeth, James, … Charles I. The second edition, with additions (London 1670)
• R. Bagwell, Ireland under the Tudors, with a succinct account of the earlier history (London 1885-90), 3 volumes
• Annals of the Four Masters Annals of the Kingdom of Ireland. From the earliest times to the year 1616 (Dublin 1856), 7 volumes; reprinted Dublin, 1990
• British Library MSS.: Sloane Manuscript, 3200; Stowe Manuscript, 150; Lansdowne Manuscripts, 39, 53, 72, 75, 76; Harley Manuscripts, 39, 154, 3292, 5992; Additional Manuscripts, 4819, 15664, 22720, 32091, 34079
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• R. Turvey, 'The Perrot Family and their circle in south-west Wales during the later Middle Ages' (traethawd Ph.D. Prifysgol Cymru [Abertawe], 1988)
• R. Turvey, A critical edition of Sir James Perrot's The life, deedes and death of Sir John Perrott, knight / Sir James Perrot (Lampeter 2002)
• R. Turvey, The treason and trial of Sir John Perrot (Cardiff 2005)

Syr Thomas Perrot

• E. L. Barnwell, Perrot notes: or some account of the various branches of the Perrot family (London 1867)
• R. Turvey, 'The Perrot Family and their circle in south-west Wales during the later Middle Ages' (traethawd Ph.D. Prifysgol Cymru [Abertawe], 1988)
• R. Turvey, A critical edition of Sir James Perrot's The life, deedes and death of Sir John Perrott, knight / Sir James Perrot (Lampeter 2002)
• Richard Rawlinson (ed.), The history of the most eminent statesmen, Sir John Perrott, Knight of the Bath and Lord Lieutenant of Ireland (London 1728)
• S. R. Meyrick (ed.), Heraldic Visitations of Wales and Part of the Marches between the years 1586 and 1613, under the authority of Clarencieux and Norroy, two kings at arms (Llandovery 1846), i, 89
• R. Flenley, A calendar of the register of the Queen's Majesty's Council in the dominion and principality of Wales and the marches of the same (1535) 1569-1591 (London 1916)
• Calendar of State Papers, Domestic series, of the reigns of Edward VI., Mary, Elizabeth, (James I) 1547-1580 (1581-1625), preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. (1547-1590) (London 1856-72), Calendar of State Papers, Domestic Series, Record Publication, 114, 251, 554-5, 558, 648
• British Library, Lansdowne MS. 55, f.31; 62, f.5; 72, ff. 4, 6, 15; 73, f.21
• J. Strype, Historical collections of the life and acts of the Right Reverend Father in God, John Aylmer, Lord Bp. of London in the reign of Queen Elizabeth (London 1821), 130, 217-19

Syr James Perrot

• E. L. Barnwell, Perrot notes: or some account of the various branches of the Perrot family (London 1867), 59
• Anthony Wood, Athenae Oxonienses (1813–20). Dyfynnir weithiau yn yr arg. cyntaf (1691-2, ed. Bliss), ii. 605-6
• William Cobbett, Parliamentary History of England from the Norman Conquest in 1066 to 1803 (London 1803-1820), i, 1306-13
• S.R. Gardiner, History of England …, 1603–1642 (1883–4), 10 volumes, iv, 28, 67, 128, 235, 255
• Robert Williams, Enwogion Cymru. A Biographical Dictionary of Eminent Welshmen (1852)
• W. R. Williams, The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliest times to the present day, 1541-1895 (Brecknock 1895)
• Reports of the Historical Manuscripts Commission, Salisbury, vii, 223
• Calendar of State Papers, Domestic series, of the reigns of Edward VI., Mary, Elizabeth, (James I) 1547-1580 (1581-1625), preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office. (1547-1590) (London 1856-72), Calendar of State Papers, Domestic Series
• Reports of the Historical Manuscripts Commission, Cecil, iv, 213, 261
• S. R. Meyrick (ed.), Heraldic Visitations of Wales and Part of the Marches between the years 1586 and 1613, under the authority of Clarencieux and Norroy, two kings at arms (Llandovery 1846), i, 89
• Le Neve, Le Neve's Pedigrees of the Knights made by King Charles II., King James II., King William III. and Queen Mary, King William alone, and Queen Anne (Llundain 1873), 165
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• R. Turvey, 'Admiration or Revulsion: Interpreting the Life, Career and Character of Sir James Perrot (1571-1637)', Journal of the Pembrokeshire Historical Society, No. 11 (2002), 5-31; No. 12 (2003), 44-58
• Andrew Thrush a John P. Ferris, PERROT, Sir James (c.1572-1637), of Haroldston, Pemb., The history of Parliament. The House of Commons, 1604-1629 (Wivenhoe 2011)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: John Perrot

Delweddau

• William Tringham, Sr. John Perrot
• LlGC: Sir John Perrott
• LlGC: Sir John Perrott Knight of the Bath. Lord Lieutt. of Ireland. 1583
• LlGC: Sir John Perrott Deputy of Ireland 1584

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 20627791
• VIAF: 57559802
• Wikidata: Q2058500
• Wikidata: Q16863483
• Wikidata: Q6141170

Dyddiad cyhoeddi: 2020-11-26

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/