Y Bywgraffiadur Cymreig

ALLEN, ROBERT (1847 - 1927), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Ganwyd 5 Ionawr 1847 yn Llanelli, mab John Allen o Gastellnedd, a'i wraig o Gilrhedyn, Castellnewydd Emlyn, ond ym Morgannwg y'i magwyd ac y gwersyllodd. Ym Mlaenycwm y'i bedyddiwyd, yng Nghwmafon y dechreuodd bregethu, ym Mryntroedgam, 17 a 18 Hydref 1880, yr urddwyd ef. Bu yno saith mlynedd, yna Pontrhydyfen, 1887-1890, Capel Rhondda, 1890-2, Calfaria, Maesteg, 1892-1908, a Philadelphia, Cwm
BAKER, WILLIAM STANLEY (1928 - 1976), actor a chynhyrchydd gynhyrchiad Undercover (1943), ffilm adeg y rhyfel am herwfilwyr yn Iwgoslafia. Chwe mis yn ddiweddarach, cafodd Baker ran yn The Druid's Rest gan Emlyn Williams. Perfformiwyd y ddrama am y tro cyntaf yn Theatr St Martin yn Llundain yn 1944, ac roedd yn nodedig hefyd fel man cychwyn gyrfa Richard Burton ar y llwyfan. 'That gave me the real taste for the theatrical profession', meddai Baker yn ddiweddarach
BENNETT, NICHOLAS (1823 - 1899), cerddor a hanesydd Alawon fy Ngwlad, wedi eu dewis a'u trefnu gan D. Emlyn Evans; yn y llyfr ceir darluniau a bywgraffiadau o delynorion a chantorion gyda'r tannau, a nodiadau eglurhaol ar y dull o ganu gyda'r tannau. Gadawodd ar ei ôl draethawd ar arfbeisiau tywysogion Cymreig gyda darluniau ohonynt. Diogelwyd rhai llythyron o'i eiddo yn NLW MS 584B; a gweler hefyd NLW MS 588C. Bu farw 18 Awst 1899, a chladdwyd ef ym
BEYNON, THOMAS (1744 - 1835), archddiacon Ceredigion, noddwr llenyddiaeth ac eisteddfodau Cymru Cathedin), yn offeiriad plwyfol Llanfihangel Cilfargen, Llanfihangel Aberbythych, a Llandyfeisant (oll ger Llandeilo Fawr), 1770-1833, yn rheithor Llanedi 1782-6, ac yn rheithor Penboyr, 1784-1833, yn ddeon gwlad Emlyn, prebendari Clyro yn eglwys golegol Aberhonddu (Christ College), 1796-1833, ac yn archddiacon Ceredigion, 1814-1833. Cyfrannodd lawer o'i gyflog at adeiladu eglwysi mewn mannau tan ei ofal
BEYNON, TOM (1886 - 1961), gweinidog (MC), hanesydd ac awdur Ganwyd 3 Mehefin 1886 yn y Cenfu, Mynydd y Garreg, ger Cydweli, Sir Gaerfyrddin, mab William ac Elizabeth Beynon. Ar ddiwedd ei dymor yn ysgol cyngor ei ardal aeth i weithio, yn 1903, i Bontyberem, a'i dderbyn yn aelod yn eglwys Soar; yno y dechreuodd bregethu yng ngwres y diwygiad. Addysgwyd ef ar gyfer y weinidogaeth yn ysgol yr Hen Goleg, Caerfyrddin, ysgol ramadeg Castellnewydd Emlyn, a
BREEZE, SAMUEL (1772 - 1812), gweinidog gyda'r Bedyddwyr Hanoedd o blwyf Llandinam a dechreuodd ei yrfa trwy gadw ysgol yn y Dolau, Maesyfed, lle hefyd y'i bedyddiwyd (1793). Symudodd i gadw ysgol ym Mhenrhyncoch, ger Aberystwyth, 1794, a dechreuodd bregethu yn 1795. Urddwyd ef 12 Mehefin 1803 i fod yn un o ddau i ofalu am Fedyddwyr cylch Aberystwyth, ond symudodd i Gastellnewydd Emlyn fis Mawrth 1812. Bu farw 28 Medi 1812, a chladdwyd ef yng
BURTON, RICHARD (1925 - 1984), actor ffilm a llwyfan mis ym 1944 cyn dechrau ar ei wasanaeth milwrol gorfodol. Fodd bynnag, erbyn hyn roedd Richard eisoes wedi mwynhau cyfnod ar y llwyfan proffesiynol, wedi i Emlyn Williams ei ganfod a'i ddewis ar gyfer rôl yn ei ddrama The Druid's Rest. Ar ôl cyfnod o dros ddwy flynedd yn yr RAF fe drodd Richard yn actor proffesiynol. Derbyniodd rannau mewn dramâu yn Llundain ac i'r BBC, ac yna fe gafodd ei gyfle
CAMPBELL, FREDERICK ARCHIBALD VAUGHAN, is-iarll Emlyn (1847-1898), iarll Cawdor (1898-1911)
CARTER, ISAAC (bu farw 1741), argraffydd a gaiff y clod o sefydlu'r wasg argraffu barhaol gyntaf yng Nghymru Sefydlodd Carter ei wasg yn Atpar (a elwid hefyd yn ' Trefhedyn') ym mhlwyf Llandyfriog, Sir Aberteifi, sef yn y rhan honno o dref Castellnewydd Emlyn sydd ar ochr Sir Aberteifi i afon Teifi. Yn 1718 y daeth y pethau cyntaf allan o'r wasg, sef dwy faled - Cân o Senn i'w hen Feistr Tobacco, gan Alban Thomas, a Cân ar Fesur Triban ynghylch Cydwybod a'i Chynheddfau, y ddau gyhoeddiad yn nodedig o
CYNAN ap HYWEL (bu farw 1242?), tywysog ymuno â William Marshall pan oedd yr iarll yn goresgyn y De; bu'n anrheithio Is-Aeron a roddwyd wedi hynny yn ei feddiant, a chafodd Emlyn ac Ystlwyf (rhwng Cynin a Chywyn) yn dâl am ei gymorth. Ar 18 Tachwedd hysbysodd y brenin ddarfod i Gynan dalu gwrogaeth am ei dreftadaeth briod ac nad oedd neb i amharu arno. Yr oedd yn dal tiroedd yn Ne Cymru ym Mehefin 1225, pryd y rhoddwyd comisiwn i Lywelyn
DAFYDD AP GWILYM (c. 1315 - c. 1350), bardd , ac mewn un mae'n ei ddarlunio ei hun yn llygadu'r merched yn eglwys y plwyf. Roedd ganddo gysylltiadau teuluol âde Ceredigion hefyd, ac mae'n bosibl iddo dreulio cyfnod ar faeth yng nghartref ei ewythr, Llywelyn ap Gwilym, gŵr o gryn ddylanwad a fu'n gwnstabl Castellnewydd Emlyn. Mewn marwnad angerddol i Lywelyn pan gafodd ei lofruddio soniodd Dafydd amdano fel 'prydydd' ac 'ieithydd', a dichon i
DAFYDD ap GWILYM (fl. 1340-1370), bardd ei fab Einion yn dyst i weithred gyfreithiol yn 1275. Yr oedd ei fab yntau, Gwilym, taid y bardd, yn dal tir gan y brenin yn Emlyn yn 1302. Un arall o'r teulu y gwyddys rhywfaint amdano oedd Llywelyn ap Gwilym, ewythr Dafydd o frawd ei dad, a oedd yn gwnstabl Castellnewydd Emlyn yn 1343. Y mae'r ffeithiau hyn yn esbonio pam, er geni Dafydd ym Mro Gynin, y mae'r beirdd yn son amdano fel ' eos Dyfed

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 132 for "Emlyn"