Y Bywgraffiadur Cymreig

CADWALLON ap CARADOG ap IESTYN - gweler MORGAN ap CARADOG ap IESTYN
CARADOG ab IESTYN (fl. 1130), sylfaenydd teulu 'Avene' ym Morgannwg Mab Iestyn ap Gwrgant. Gŵyr haneswyr amdano am fod dau gyfeiriad ato yn ' Llyfr Llandaf.' Yn y cyntaf enwir ef ymysg y gwŷr lleyg mewn siarter sydd yn tystio i Caradog ap Gruffydd (bu farw 1081) roddi tir yn Edlygion i'r esgob Herwald; yn yr ail disgrifir ef yn bennaeth a chanddo lu rhyfel y gwnaeth ef iawn i'r unrhyw esgob oblegid drwgweithredoedd y llu hwn gan roddi iddo faenor yn nyffryn afon
CARADOG ap GRUFFYDD ap RHYDDERCH (bu farw 1081) Ŵyr Rhydderch ab Iestyn, gŵr o ddylanwad yn Ne Cymru hyd ei farw yn 1033, a mab Gruffydd ap Rhydderch, cydymgeisydd Gruffydd ap Llywelyn, gan yr hwn y'i lladdwyd yn 1055. Yng Ngwynllwg a Gwent yr oedd cartref y teulu; yn y rhanbarth hwn o Gymru y daw Caradog i'r golwg gyntaf, yn 1065, pryd y daeth ar warthaf tŷ hela'r iarll Harold yn Portskewet, gan ei ddistrywio ac anrheithio'r gymdogaeth - heb
CAYO-EVANS, WILLIAM EDWARD JULIAN (1937 - 1995), actifydd gwleidyddol ) a Iestyn (1969-1993). Ysgarwyd hwy yn 1975. Radicaleiddiwyd Cayo yn y 1960au cynnar, hynny'n arbennig gan foddi Capel Celyn. Ar ddiwrnod agoriad argae Tryweryn ar 21 Hydref 1965 y gwelwyd aelodau o Fyddin Rhyddid Cymru (Free Wales Army) yn eu lifrai yn gyhoeddus am y tro cyntaf. Roedd Cayo yn un o naw o brif ffigurau'r fyddin a arestiwyd ym mis Chwefror 1969. Yn dilyn achos a barhaodd am 53
teulu CLARE gwaith o dynhau gafael penarglwydd Morgannwg ar yr is-arglwyddi Cymreig ym mlaenau a godreon Morgannwg yr oedd goddefiad (neu anallu) ei ragflaenwyr wedi gadael iddynt fesur helaeth o annibyniaeth - tua 1246 diddymodd arglwyddiaeth Meisgyn (gweler dan Morgan ap Caradog ap Iestyn), a chododd gastell Llantrisant i warchod y cwmwd hwnnw. Bu farw 15 Gorffennaf 1262. Pwysicach fyth oedd ei fab GILBERT IV
DAFYDD DARON (fl. 1400), deon Bangor allan o'i wlad oherwydd iddo gynorthwyo Owain Glyn Dŵr; dywed hefyd fod y deon yn ŵr o gyfoeth ac yn fab i Evan ap Dafydd ap Griffith, yn disgyn o Garadoc ap Iestyn. Y mae'r honiad mai yn ei dŷ ef yr arwyddwyd y ' Cytundeb Tridarn ' yn fwy amheus. Yn ôl Hall, croniclydd o Sais, a'r unig awdurdod sy'n dywedyd ymhle'r arwyddwyd y ddogfen honno, yn nhŷ archddiacon Bangor yr arwyddwyd hi, ac felly ni
EINION ap COLLWYN (fl. 1100?) y gŵr y cytuna hen draddodiadau iddo, wedi ffraeo â Iestyn ap Gwrgant, wahodd y Normaniaid i oresgyn Morgannwg. Ffigur hanner-chwedlonol yw ef, ac y mae'n awgrymog fod o leiaf dair stori am ei dras. Dywed un ei fod yn fab i Gollwyn ap Gwaethfoed o Geredigion; un arall mai mab oedd i Gadifor ap Collwyn o Ddyfed; ond yn ôl beirdd fel Lewis Glyn Cothi a Gwilym Tew, gŵr o Wynedd ydoedd, a ddaeth i
GRUFFUDD AP LLYWELYN (bu farw 1064), brenin Gwynedd 1039-1064 a phenarglwydd ar y Cymry oll . Wynebodd y ddeuddyn ei gilydd mewn brwydr ger afon Tywi, lle y cafodd Hywel ei drechu a'i ladd. Daeth cystadleuwyr newydd i'r amlwg yn y de, y brodyr Gruffudd a Rhys, meibion Rhydderch ab Iestyn. Mae'n bosibl eu bod wedi dal grym yn Neheubarth trwy gynghrair â'r tywysog o'r gogledd, gan fod cofnod cwta tua 1045 yn honni bod brad rhyngddynt hwy a Gruffudd. Efallai mai hwythau a ysgogodd bobl Ystrad Tywi i
GRUFFUDD ap LLYWELYN (bu farw 1063), brenin Gwynedd a Phowys, ac ar ôl 1055 brenin Cymru oll ond fe'i lladdwyd mewn brwydr ffyrnig yn erbyn Gruffudd yn Abertywi. Hyd yn oed ar ôl hyn ni allodd Gruffudd feddiannu Deheubarth; cododd Gruffudd ap Rhydderch ap Iestyn i'w wrthwynebu. Yn 1045, yn ôl Brut y Tywysogion (Peniarth MS 20, 18a), bu twyll mawr a brad rhwng Gruffudd ap Rhydderch a'i frawd Rhys a Gruffudd ap Llywelyn. Bu'n rhaid i Ruffudd gael help Swegen fab Godwin i geisio cynnal ei
GRUFFYDD ap RHYDDERCH ap IESTYN (bu farw 1055), brenin
HUWS, ALUN 'SBARDUN' (1948 - 2014), cerddor a chyfansoddwr fyddai'n chwarae rhan bwysig iawn yn ei fywyd ar hyd ei oes. Roedd Dewi 'Pws' Morris, Stan Morgan Jones ac Emyr Huws Jones yn gyfoedion i Alun yn y coleg, a chyn hir fe ddaeth y pedwar at ei gilydd i sefydlu un o grwpiau cyfoes mwyaf dylanwadol y cyfnod, sef Y Tebot Piws. Wedi i'r Tebot Piws ddod i ben ym 1972, ymunodd Alun â'r grŵp Ac Eraill. Aelodau eraill y band oedd Cleif Harpwood, Iestyn Garlick
HYWEL ab EDWIN (bu farw 1044), brenin Deheubarth mab Edwin ab Einion a gor-wyr i Hywel Dda. Pan fu'r cipiwr Rhydderch ap Iestyn farw yn 1033, daeth Hywel a'i frawd Maredudd, fel etifeddion hynaf Hywel Dda, yn gydfrenhinoedd Deheubarth. Bu Maredudd farw yn 1035, gan adael Hywel i deyrnasu ar ei ben ei hun, ac ar ei ysgwyddau ef y cwympodd y baich trwm o amddiffyn y De yn erbyn y Vikingiaid a chipiwr y Gogledd, Gruffydd ap Llywelyn. Alltudiwyd ef

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 25 for "Iestyn"