Y Bywgraffiadur Cymreig

BEVAN, LLEWELYN DAVID (1842 - 1918), gweinidog gyda'r Annibynwyr David Bevan. Bu yn Athro Anianeg yn y Royal Holloway College; am ei yrfa a'i waith, gweler T. Iorwerth Jones yn "The contributions of Welshmen to science", Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion, 1932-3, 54-6.
BLACKWELL, JOHN (Alun; 1797 - 1840), offeiriad a bardd un flwyddyn ar awdl ar 'Genedigaeth Iorwerth II.' Enillodd hefyd ar draethodau, a thua'r un adeg ysgrifennodd rai llythyrau i'r Gwyliedydd. Dug hyn ef i sylw boneddigion ac offeiriaid, a chodwyd arian i dalu am addysg iddo. Yn Ionawr 1824 aeth i Aberriw at Thomas Richards i'w baratoi at fyned i brifysgol, ac ym mis Rhagfyr yr un flwyddyn aeth i Goleg Iesu Rhydychen; graddiodd yn 1828. Yn ystod ei
BLEDDYN FARDD (fl. 1268-1283), un o feirdd y tywysogion Cadwyd 13 o'i awdlau yn NLW MS 6680B: Llawysgrif Hendregadredd. Canai yn arbennig i feibion Gruffydd ap Llywelyn ab Iorwerth ac i uchelwyr Gwynedd, ond y mae ganddo un awdl i Rys Amharedudd ap Rhys o Ddeheubarth. Canu i wyr yw'r cwbl o'i waith ac eithrio'r farwysgafn. Yr awdl gyntaf o'i waith y gellir ei dyddio yw ei farwnad i Oronwy ab Ednyfed (bu farw 1268), a'r olaf yw ei awdl i dri mab
CADWGAN (bu farw 1111), tywysog wraig ond a gafodd Ceredigion yn ddiweddarach. Collodd Geredigion yn 1110 o achos ychwaneg o ddrwgweithredoedd a wnaethpwyd gan Owain; rhoddwyd hi i Gilbert Fitzgerald a daeth yn arglwyddiaeth Normanaidd, a Chadwgan yntau yn ei gael ei hun heb dir ac yn dibynnu ar bensiwn brenhinol. Unwaith eto fe ddaeth tro ar fyd, sef pan lofruddiwyd Iorwerth ei frawd gan nai, sef Madog ap Rhiryd; adferodd y brenin
CADWGAN (bu farw 1241), esgob Bangor Cafodd Cadwgan ei esgobaeth pan fu farw Robert yn 1212. Y pryd hwn yr oedd Llywelyn ap Iorwerth yn ben llywodraethwr ar Ogledd Cymru; trwy ei ddylanwad ef, y mae'n ddiamau, y cafodd Cadwgan yr esgobaeth. Ac ni bu i'r brenin John ychwaith, a oedd ar y pryd yn ceisio cael cymorth y Cymry yn erbyn ei farwniaid, roddi unrhyw rwystr ar ei ffordd. Ar 13 Mawrth caniatâwyd i'r cabidwl ethol abad y Tŷ
teulu CHERLETON y Mars, 1403, gorchfygodd iarll Northumberland a'r arglwydd Bardolf, gwrthryfelwyr a chynghreiriaid Owain Glyndwr, 1406, ac yr oedd yn gyfaill i Adam de Usk. Ym mis Tachwedd cymerwyd Syr John Oldcastle i'r ddalfa (yn Broniarth, gerllaw y Trallwng) gan Syr Gruffydd Vaughan a'i frawd Ieuan ap Gruffydd yn cael eu cynorthwyo gan Hywel ap Gruffydd ap Dafydd ap Madog a Deio ab Ieuan ab Iorwerth, dau wyr
CRADOCK, Syr MATHEW (1468? - 1531), swyddog brenhinol yn Ne Cymru . Rolls, 6 H. VII). Nodir hefyd Matthew Craddoke o Lundain neu Abertawe fel un a dderbyniodd bardwn am fethu ymddangos i ateb cyhuddiad o flaen ustusiaid y brenin, 6 Chwefror 1504-5 (Pat. Rolls, 20 H. VII). Canodd y bardd cyfoes Iorwerth Fynglwyd ddwy gerdd yn cyfeirio at Syr Mathew, un pan garcharwyd y bardd ganddo yn Abertawe, ac un yn dymuno cael ei gymodi ag ef (Lewis a Jones, Mynegai). Priododd (1
CYNDDELW BRYDYDD MAWR (fl. 1155-1200), pencerdd pwysicaf Cymru yn y 12fed ganrif ' yw ei unig gerdd grefyddol arall sydd ar gael. Ei nodwedd amlycaf yw'r 'hen gadernid moel-haearnaidd' y sonia W. J. Gruffydd amdano. Yr olaf o'i weithiau y gellir ei ddyddio'i bendant yw'r englynion i Lywelyn ab Iorwerth (The Myvyrian Archaiology of Wales, 189B) lle y disgrifir twf y tywysog hyd at feddiannu'r Wyddgrug ganddo yn Ionawr 1199. (Y mae lle cryf i amau awduriaeth Cynddelw o'r englynion
CYNFRIG ap DAFYDD GOCH (fl. c. 1420), bardd Ceir amryw o gywyddau o'i waith, yn eu plith dau gywydd mawl i Wiliam o'r Penrhyn, cywydd i ofyn paun a pheunes gan Robin ap Gruffydd Goch dros Lowri Llwyd ferch Ronwy, a chywydd i Dudur ap Iorwerth Sais (Rhys ap Cynfrig Goch yn ôl Cwrtmawr MS 244B (52); Gruffydd Gryg yn ôl Llanstephan MS. 11 (105), Peniarth MS 64 (122), a NLW MS 3047C (793)).
DAFYDD ab IEUAN ab IORWERTH (bu farw 1503), esgob Llanelwy
DAFYDD ab OWAIN GWYNEDD (bu farw 1203) ymsefydlu yn awr yn y Berfeddwlad, gyda chastell hardd ganddo (Rhuddlan) a edmygid gan Gerallt Gymro a fu'n aros noson yno, pan oedd gyda'r archesgob Baldwin, yng ngwanwyn 1188. Yn 1194 cafodd ail ddyrnod gan ffawd. Cafodd ei boeni am beth amser gan ei nai ieuanc egnïol, Llywelyn ab Iorwerth, a ymrwymodd â'i gefndyr, meibion Cynan ab Owain Gwynedd, ac a orchfygodd Ddafydd yn llwyr, gyda'u cymorth, mewn
DAFYDD AP GWILYM (c. 1315 - c. 1350), bardd cyfaddef ei bod yn bosibl iddo fyw tan tua 1360 neu hyd yn oed yn ddiweddarach. Yr oedd Dafydd ap Gwilym yn un o nifer o feirdd a fu'n canu ar fesur newydd y cywydd yn ail chwarter y 14eg ganrif. Ei gyfoeswyr amlycaf oedd Madog Benfras, Gruffudd Gryg, Gruffudd ab Adda, Iorwerth ab y Cyriog ac Iolo Goch. Er bod y rhain i gyd yn arddangos yr un doniau creadigol ym maes y canu serch a natur, mae llawer mwy

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 115 for "Iorwerth"