Y Bywgraffiadur Cymreig

REES, THOMAS (Twm Carnabwth; 1806? - 1876), paffiwr Ganwyd mewn lle o'r enw Carnabwth, Mynachlog-ddu, Sir Benfro. Bu ganddo ran yn nherfysgoedd 'Beca' - ond nid rhan mor amlwg ag a briodolir iddo weithiau. Enillodd enw mawr fel paffiwr, ond yn 1847, mewn ymladdfa (ac yntau'n feddw) â gŵr o'r enw Gabriel Davies, collodd un o'i lygaid. Newidiodd ei fuchedd, ac ymaelododd gyda Bedyddwyr Bethel, Mynachlogddu. Mewn tŷ o'r enw ' Trial ' yr oedd yn byw
JONES, JOHN (Shoni Sguborfawr; c.1810 - 1867), un o derfysgwyr 'Beca' Abertawe ar gyffelyb gyhuddiad. Aeth wedyn i weithio yn ardal Pontyberem, a chyflogwyd ef gan arweinwyr terfysg 'Beca' i gymryd llaw yn eu gwaith - telid iddo o ddeuswllt i bumswllt y noson am ei wasanaeth. Cyflogwyd ef i losgi ffermydd ustus a oedd wedi digio 'Beca'; ar yr achlysur hwnnw, saethwyd ceffyl o eiddo'r ustus, a throchodd Shoni a'i bartneriaid eu dwylo yng ngwaed hwnnw fel math o sagrafen. Bu
DAVIES, JOHN LLOYD (1801 - 1860) Blaendyffryn, Alltyrodyn,, aelod seneddol ynad heddwch ac yn ddirprwy raglaw dros siroedd Aberteifi a Chaerfyrddin, ac yn uchel siryf sir Aberteifi yn 1845. Yn 1855 fe'i etholwyd yn aelod seneddol dros Fwrdeisdrefi Aberteifi ond fe ymddeolodd yn yr etholiad cyffredinol ddwy flynedd yn ddiweddarach. Ceidwadwr ydoedd mewn gwleidyddiaeth ac yn aelod selog o'r Eglwys. Yn ystod gwrthryfel Beca ef oedd prif wrthwynebydd y rhai a dorrai'r clwydi yn
CHAMBERS, WILLIAM (1809 - 1882), ustus Unig fab William Chambers, Llanelly House, Sir Gaerfyrddin, brodor o Bicknor, Caint, ac uchel siryf sir Gaerfyrddin yn 1828. Priododd, 1835, Joanna Trant, merch Capten Payne o'r llynges. Fel ynad gweithiodd yn galed i ddarostwng gwrthryfel Beca yn 1843 ac i symud y drygau a oedd yn gyfrifol amdano. Cynorthwyodd i ddatblygu diwydiannau ac adnoddau crai tref a phorthladd Llanelli. Yn 1840 sefydlodd
JOHNES, JOHN (1800 - 1876), bargyfreithiwr a barnwr llys sirol . Yn ystod terfysgoedd 'Beca' gwnaeth Johnes lawer iawn i gadw ei ardal ef ei hun yn ddiderfysg, ac yn 1843 cyhoeddodd An Address to the Inhabitants of Conwil-Caio; cyhoeddwyd argraffiad Cymraeg hefyd gan William Rees, Llanymddyfri. Heblaw bod yn gyfreithiwr galluog yr oedd yn hynafiaethydd da ac yn cymryd diddordeb mewn amaethyddiaeth. Ar 19 Awst 1876 fe'i llofruddiwyd yn Nolau Cothi gan ei fwtler.
CHAMBERS, WILLIAM (1774 - 1855), diwydiannwr a gwr cyhoeddus bu iddynt 5 o blant. Bu farw 21 Mawrth 1882 yn 72 oed. Yr oedd William Chambers, yr ieuaf, yn wr a chanddo syniadau rhyddfrydol iawn. Yr oedd yn un o sylfaenwyr y Llanelly Reform Society yn 1839. Er ei fod yn ynad, ef oedd yn y gadair yng nghyfarfod protest 'Beca' ar Fynydd Sylen, 25 Awst 1843. Er hynny, bu iddo ran yng nghipio arweinwyr 'Beca' pan ymosodwyd ar glwydi ym Mhontarddulais, 6 Medi 1843
DAVIES, DAVID (Dai'r Cantwr; 1812? - 1874), un o derfysgwyr 'Beca'
WILLIAMS, RICHARD (fl. 1790?-1862?), baledwr, a chantwr pen ffair ) gynhyrfu cymaint ar werin Merthyr fel na feiddiodd y gwarcheidwaid godi tloty yn y dre am gryn ugain mlynedd; canodd hefyd yn adeg terfysgoedd 'Beca.' Erys 73 o'i gerddi mewn argraff, ac y mae cyfrol lawysgrif ohonynt yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru (NLW MS 1143B). Medrai lunio penillion cain iawn, e.e. 'Lliw gwyn, rhosyn yr haf.' Ond hoffach oedd ganddo ddychanu neu ganu'n ddigrif, ac nid yn anfynych
LEWIS, Syr THOMAS FRANKLAND (1780 - 1855), gwleidyddwr wrthwynebwyr gwleidyddol, yn gadeirydd comisiwn newydd Deddf y Tlodion (ar gyflog o £2,000 y flwyddyn). Cymerodd ran flaenllaw ym mlynyddoedd cynnar y comisiwn, eithr ymddiswyddodd yn 1839, a chymerwyd ei le gan ei fab, George Cornewall Lewis. Oherwydd ei brofiad helaeth cafodd ei ddewis yn 1843 yn gadeirydd comisiwn cythrwfl Beca; gwrthododd gymryd tâl am y gwasanaeth hwn. Bu'r comisiwn hwn yn gwrando
RICHARD, HENRY (1812 - 1888), gwleidyddwr o gyhoeddiadau'r gymdeithas. Ceisiodd hefyd ddehongli Cymru i'r Saeson (soniai amdano'i hun fel lladmerydd); ysgrifennodd i'r Wasg Saesneg i esbonio helynt Beca, ac yn 1866 cyhoeddodd gyfres o lythyrau ar gyflwr cymdeithasol a gwleidyddol Cymru. Yn 1865 daethai allan yn ymgeisydd Rhyddfrydol dros sir Aberteifi, ond tynnodd yn ôl; eithr yn 1868 etholwyd ef â mwyafrif sylweddol yn aelod seneddol
WILLIAMS, HUGH (1796 - 1874), cyfreithiwr a therfysgwr politicaidd Beca. Yn weddol gynnar ar ei yrfa daeth yn gyfeillgar a Henry Hetherington a James Watson, dau o'r deuddeg a luniodd y ' People's Charter.' Yn 1836, yng Nghaerfyrddin, trefnodd y cyfarfod radicalaidd cyntaf yn Ne Cymru. Etholwyd ef yn warcheidwad y tlodion o dan y ' Poor Law Amendment Act,' 1834; gwrthwynebodd drefniadau'r ddeddf honno yn bybyr iawn. Ar 9 Ionawr 1838 etholwyd ef yn aelod mygedol o'r
EVANS, DAVID EMLYN (1843 - 1913), cerddor chedwid y cledd a ddefnyddiodd ger y lle tân yng nghegin Brynderwen, Castellnewydd Emlyn. Cymerodd Evan Evans ran yn Helynt Beca, gan ddefnyddio cleddyf ei dad. Bu'n oruchwyliwr yng ngwaith dur Cyfarthfa. Arferai fynychu arwerthiannau mewn hen dai a ffermdai a chasglodd lyfrgell dda. Prentisiwyd Emlyn Evans gyda dilledydd. Dechreuodd ei efrydiau gyda chymorth yr ychydig lyfrau Cymraeg ar gerddoriaeth y

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 18 for "Beca"