Y Bywgraffiadur Cymreig

GWRTHEYRN ddiweddarach troes ' Guorthigirn ' yn Gwrtheyrn, a 'Guortheneu' yn Gwrthenau, sef tenau iawn; hefyd datblygodd ' Guorthigirniaun ' yr 8fed ganrif trwy amryfal ffyrdd yn ' Gwertheyrn-iawn,' neu ' Gwrtheyrniawn,' a thrwy drawsosod yn ' Gwerthrynion ' (megis yn y Brutiau). Gwelir ei ystyr wrth gymharu parau fel ' Edern,' ' Edeirniawn '; a gwelygorddau Powys yn ôl Cynddelw (Ll.H. 163-6), ' Yorueirthyawn ' o
AMBROSIUS AURELIANUS (fl. c. 475), tywysog neu bennaeth Prydeinig fath anhwylustod i ddewiniaid Gwrtheyrn ac a roes ei enw i Ddinas Emrys gerllaw Beddgelert. Y mae gan Sieffre o Fynwy ei ddull llac ei hun o drin Ambrosius Aurelianus; yn ei 'historia' ef gwneir Ambrosius hanes yn Aurelius Ambrosius, mab Cystennin (nid Cystennin Fawr); yn blentyn bach fe'i dygir ymaith i Lydaw, dychwel i Brydain drachefn, fe'i heneinir yn frenin, ac y mae'n gorlethu Gwrtheyrn. Yna y
JONES, GWILYM CERI (1897 - 1963), gweinidog (MC) a bardd . Ef, yn 1955, ym Mhwllheli a gafodd y gadair am awdl ('Gwrtheyrn'). Ceir awdlau o'r eiddo ef ('Bro'r Ogofeydd') a T. Ll. Jones yn y llyfryn Dwy Awdl, a chyhoeddwyd casgliad o'i farddoniaeth ar ôl ei farw dan y teitl Diliau'r Dolydd (1964).
ROBERTS, GRIFFITH (Gwrtheyrn; 1846 - 1915), llenor a cherddor fyw ynddo. Mewn llenyddiaeth, yr oedd wedi ei ddisgyblu ei hunan yn drwyadl yn y mesurau caethion; ond er iddo gyhoeddi, 1873, Caneuon Gwrtheyrn, eto fel athro barddol yn hytrach nag fel bardd y rhagorai - bu'n gefn mawr i feirdd ym Mhenllyn, e.e. i ' Ddewi Havhesp ' (David Roberts), a sgrifennodd yn Y Brython (Lerpwl) ar hen feirdd y cywydd. Dengys ei lawysgrifau, sydd yn y Llyfrgell Genedlaethol
HUGHES, HOWEL HARRIS (1873 - 1956), gweinidog (MC), prifathro'r Coleg Diwinyddol, Aberystwyth ), Maenofferen, Blaenau Ffestiniog (1903-07), Moriah, Caernarfon (1907-09), a Princes Road, Lerpwl (1909-27). Yn 1927 penodwyd ef yn brifathro 'r Coleg Diwinyddol, Aberystwyth, a bu yn y swydd honno hyd 1939. Wedi ymddeol symudodd i gylch Lerpwl gan gymryd gofal eglwys Gymraeg Southport am gyfnod (1939-50). Priododd, 1902, Margaret Ellen, merch Griffith Roberts ('Gwrtheyrn'), Y Bala; ganwyd iddynt dri o
GILDAS (fl. 6ed ganrif), mynach neu sant Saeson yma trwy ynfydrwydd teyrn ffôl (sef Gwrtheyrn) yn eu gwahodd i fod yn filwyr cyflogedig iddo yn erbyn y Pictiaid a'r Gwyddyl. Troesant yn erbyn eu cyflogwr, a diffeithio'r ynys. Gorchfygwyd hwy mewn brwydr o'r diwedd gan Emrys. Oddi yna bu'r Brython weithiau'n drechaf, weithiau'r gelyn, am ysbaid y nodir ei derfyn fel hyn: 'usque ad annum obsessionis Badonici montis, novissimaeque ferme de
teulu LLOYD Rhiwaedog, Rhiwedog, yn y 16eg a'r 17eg ganrif ? Rhydd Griffith Roberts ('Gwrtheyrn') yn nwy o'i lawysgrifau (NLW MS 7411C a NLW MS 7421B) enwau llawer o'r beirdd a gyrchai i Riwaedog - Gruffudd Hiraethog, Tudur Aled, Sion Ceri, Bedo Hafhesp, Siôn Phylip, Richard Phylip, Richard Cynwal, Wiliam Cynwal, Rhys Cain - y mae rhôl achau Rhiwaedog a luniodd Rhys Cain yn 1610 yn cael ei chadw yn Rhiwlas yn awr - Wiliam Llŷn
GWRTHEYRN - gweler ROBERTS, GRIFFITH

Canlyniadau chwilio

1 - 8 of 8 for "Gwrtheyrn"