Y Bywgraffiadur Cymreig

JAMES, DAVID (Defynnog; 1865 - 1928), athro, addysgydd a threfnydd Ysgolion haf, ac awdur Leader. Yn fwy na dim ef a gychwynodd yr Ysgol Haf Gymraeg yn 1903. Yr oedd yn drefnydd penigamp a llwyddodd i wahodd rhai o ddysgedigion y genedl i annerch aelodau'r ysgolion haf ar ddysgu Cymraeg a hanes llên. Enillodd edmygedd a chefnogaeth gwyr fel Syr Isambard Owen, Syr O. M. Edwards a Syr J. E. Lloyd. Fe'i gwahoddwyd i ymuno â chomisiwn addysg Mosely yn 1903 a ymwelodd â Thaleithiau Unedig
CYNGAR (fl. 6ed ganrif), sant Gŵyr efrydwyr bucheddau'r saint heddiw am ddwy fersiwn o 'fuchedd' Cyngar Sant. Darganfuwyd gopi anghyflawn o'r hynaf o'r ddwy, sef fersiwn a gyfansoddwyd mwy na thebyg yn y 12fed ganrif, yn Wells yng Ngwlad yr Haf yn ddiweddar. Ychwanegwyd y fersiwn arall, sydd yn llawnach ond yn ddiweddarach o ran amser, at argraffiad printiedig 1516 o ' Vitae SS. ' John o Teignmouth. Dywedir i Gyngar Sant
GIFFORD, ISABELLA (c. 1825 - 1891), botanegydd ac algolegydd (1789-1851); a thrwy briodas Mary Christie, chwaer arall i fam Isabella, a'r Undodwr a'r meddyg Thomas Southwood Smith (1788-1861), daeth gwyddonydd amlwg yn rhan o'r teulu. Mae'n debyg mai yn 1848 yr ymfudodd Isabella a'i rhieni am y tro olaf ac ymgartrefu'n barhaol yn The Parks, Minehead, Gwlad yr Haf (soniodd am ei hymweliad cyntaf â thraeth Minehead yn y flwyddyn honno). Dyma hefyd flwyddyn
CAIN (fl. diwedd y 5ed ganrif a dechrau'r 6ed), santes a gwyryf oherwydd hynny rhoddwyd iddi yr enw 'Keynwiri' ('Cain Wyryf'). Ymadawodd â'i bro enedigol, a gwnaeth ei chartref mewn lle a adwaenir heddiw fel Keynsham yng Ngwlad yr Haf; ac yno bu fyw bywyd meudwy. Wedi llawer o flynyddoedd, dychwelodd i Ddeheudir Cymru gan sefydlu mynachlog mewn lle nad oes ddim sicrwydd amdano ond y dywedir mai Llangeinwr yn Sir Forgannwg yw. Dywed y 'fuchedd' mai Cadog Sant a'i
HOWELL, WILLIAM (1740 - 1822), gweinidog Ariaidd ac athro coleg Ganwyd yn Wincanton, Gwlad yr Haf, 1740, mab y Parch. William Howell, Birmingham. Fe'i haddysgwyd gan ei dad, a chan Jenkin Jenkins, Llanfyllin. Yn ystod 1759-60 yr oedd yn academi Warrington, ac yn 1760-4 yng Ngholeg Caerfyrddin. Yr oedd, yn ôl y Cofiant, yn gyd-efrydydd â ' Dafis Castellhywel.' Bu am beth amser ar y Cyfandir ac yn gofalu am eglwys Seisnig yn Amsterdam. Wedi dychwelyd bugeiliodd
PRYS, JOHN PRICHARD (fl. c. 1704-21) Eglwysael, Llangadwaladr, bardd Cadwyd peth o'i waith mewn llawysgrifau, yn cynnwys englynion ateb i rai T. Jones yn ei Almanac am 1704, a nifer o ganeuon rhydd, yn gerddi crefyddol, moesol, a serch. Cyhoeddwyd ei gasgliad, Difyrwch Crefyddol, yn 1721; cyhoeddwyd hefyd garol haf o'i waith yn Dwy o Gerddi Duwiol (gweler Bibliog. of Welsh Ballads).
SIMMONS, JOSEPH (1694? - 1774), gweinidog gyda'r Annibynwyr ac athro ysgol ; arolygai'r achos yn Sgiwen hefyd. Codwyd capel Maes-yr-haf yn 1772, ac ar agoriad hwnnw urddwyd Noah Simmons (a fu yn academi'r Fenni, 1768-72) yn gynorthwywr i'w dad. Bu Joseph Simmons farw'n ddisyfyd yn Abertawe, 12 Mai 1774. Dilynwyd ef gan ei fab Noah, a bu hwnnw ym Maes-yr-haf hyd 1794, pan ymadawodd i America yn herwydd gwrthwynebiad rhai o'i bobl iddo; ni wyddys pa bryd y bu ef farw.
CATRIN ferch GRUFFUDD ap HYWEL (fl. c. 1555), bardd O Landdeiniolen (h.y. Llanddeiniolfab neu Landdanielfab) ym Môn. Cadwyd ei gwaith yn B.M. Add. MSS. 14892, 14906, 14994, ac NLW MS 695E, NLW MS 1553A, NLW MS 1559B, NLW MS 2602B, NLW MS 6209E; y mae'n cynnwys awdl foliant i Grist (neu, yn ôl rhai llawysgrifau, awdl merch glaf er coffa Crist a'i ddioddefaint, neu awdl gyffes pechadures) a phedwar englyn i haf oer 1555.
STEPHENSON, THOMAS ALAN (1898 - 1961), swolegydd Ganwyd 19 Ionawr 1898 yn Burnham-on-Sea, Gwlad-yr-haf, mab Thomas Stephenson, D.D., gweinidog (EF.) a'i wraig Margaret Ellen (ganwyd Fletcher). Addysgwyd ef yn Clapham; Wrecsam; ac Ysgol Kingswood, Caerfaddon, 1909-13. Yn 1915 derbyniwyd ef i G.P.C., Aberystwyth (lle y preswyliai'r teulu, 1914-19) ond methodd â mynychu'r coleg oherwydd afiechyd. Cafodd wersi preifat gan yr Athro Herbert John
HUGHES, JOHN WILLIAM (Edeyrn ap Nudd, Edeyrn o Fôn; 1817 - 1849), llenor crwydrad , cyhoeddodd bamffled yn y Bala, 1844 (arg. Sanderson), ateb chwyrn i ymosodiad Bedyddiwr ar Eglwys Loegr, ac yn 1845 Gwinllan Galar (arg. Llanrwst), marwnadau am offeiriaid a fu'n noddwyr iddo. Ym misoedd olaf 1845 yr oedd yn Llanerfyl, ac erbyn haf 1847 yn Llundain, yn derbyn cardod gan ' Aled o Fôn,' chwarae englynion digrif gyda ' Sam o Fôn,' rhoddi gwersi mewn Cymraeg i ferch ' Gwrgant ', a derbyn
CHURCHEY, WALTER (1747 - 1805), prydydd a thwrnai Aelod o deulu o Wlad yr Haf a gartrefodd yn Aberhonddu 'n gynnar yn y 17eg ganrif ac a fu'n flaenllaw yn y dref; ganwyd 7 Tachwedd 1747. Yr oedd yn un o gefnogwyr cynnar Wesleaeth (Saesneg) Aberhonddu, a daeth yn gyfaill personol i John Wesley, a ohebai ag ef. Gwelir rhestr o'i weithiau yn yr ysgrif arno yn y D.N.B. Bu farw yn y Gelli, 3 Rhagfyr 1805. Ei briod oedd Mary Bevan o'r Cleiro; cafodd
IEUAN ap HYWEL SWRDWAL (fl. 1430-80), bardd mab i'r bardd Hywel Swrdwal. Cysylltir y tad a'r mab â Chydewain ac â'r Drenewydd; dywedir iddynt fyw hefyd ym Machynlleth. Ymhlith y cerddi a briodolir i Ieuan ceir awdl i'r Forwyn Fair yn Saesneg ac mewn cynghanedd ac orgraff Cymraeg - sef ' Owdyl i Fair a wnaeth kymbro yn Rhudychen … ', yn dechrau ' O meichti ladi our leding tw haf.' Ceir marwnadau iddo gan Hywel ap Dafydd ap Ieuan ap Rhys

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 233 for "Haf"