Y Bywgraffiadur Cymreig

ITHEL DDU (fl. c. 1300-40), bardd Yn ôl pob tebyg brodor o Fôn. Dywed Iolo Goch ei fod o wlad Meilyr, er ei fod yn ei gysylltu hefyd â Llŷn ac Ynys Enlli. Gelwir ef yn fardd enwog gan Iolo, ond yr unig dystiolaeth sydd gennym ynglŷn â'r dyfarniad hwn yw un cywydd a ddigwydd mewn dwy lawysgrif, Peniarth MS 77 (441) a Peniarth MS 78 (135). Ymddengys nad bardd proffesyddol mohono, ond yn hytrach gŵr a honnai fod yn sgweiar, a garai
IOLO GOCH (c. 1320 - c. 1398), bardd briodolir i Iolo yn y llsgrau, yr hynaf a ellir ei ddyddio yw awdl i Dafydd ap Bleddyn, esgob Llanelwy o 1314-46, ac un o'r rhai diweddaraf yw cywydd i Ieuan Trefor II, esgob Llanelwy, a ganwyd yn ôl pob tebyg yn 1397. Rhwng y ddau begwn hyn ceir cywyddau ganddo fel hyn: mawl i Edward III, diwedd 1347; marwnad Syr Rhys ap Gruffudd a fu farw yn 1356 (yr oedd Iolo yn ei angladd yng Nghaerfyrddin); marwnad
IOLO GOCH (c. 1325 - c. 1400), bardd Bardd o Ddyffryn Clwyd oedd Iolo Goch, mab Ithel Goch ap Cynwrig ab Iorwerth ap Cynwrig Ddewis Herod o linach Hedd ab Alunog o Uwch Aled, un o Bymtheg Llwyth Gwynedd. Ail wraig Ithel Goch oedd ei fam, nas enwir yn yr ach [?]. Cofnodir enwau dau frawd iddo, sef Gruffudd a Thudur Goch. Ffurf anwes ar Iorwerth (enw ei hen-daid) oedd Iolo'n wreiddiol, ond nid oes tystiolaeth mai Iorwerth oedd enw
RHYS GOCH ap RHICCERT Yr unig wybodaeth ddilys yw'r hyn a geir mewn achau (e.e. Peniarth MS 178), sef bod gwr o'r enw hwn yn wyr i Einion ap Collwyn a oedd yn byw ym Morgannwg adeg y goresgyniad Normanaidd, a'i fod yn un o hynafiaid Rhys Brydydd o Lanharan a'r beirdd enwog eraill o'r un llinach, megis Lewys Morgannwg. Yn y Iolo MSS., 1848, 228-51, priodolir iddo 20 o gerddi, a honnai ' Iolo Morgannwg ' iddo eu cael
HOPCYN, WILIAM (1700 - 1741), bardd O Langynwyd yn Nhir Iarll, na wyddom odid ddim amdano. Mynnai ' Iolo Morganwg ' yn ei hen ddyddiau mai ef oedd y gŵr o'r enw hwnnw a gladdwyd yno yn 1741, a derbyniwyd y farn hon gan wŷr y ganrif ddiwethaf. Dywedid hefyd ei fod yn dowr ac yn blastrwr. Er hynny, haerai ' Iolo ' yn ei ddyddiau bore eu bod ill dau yn gyd-ddisgyblion yng ' Nghadair Morgannwg ' yn 1760. Ni ellir bod yn sicr ond o un
WILLIAMS, THOMAS (Gwilym Morganwg; 1778 - 1835), bardd Ganwyd ym Melin Gallau, plwyf Llanddety, sir Frycheiniog, 20 Tachwedd 1778, mab William Thomas. Symudodd y teulu tua 1781 i fyw ym Melin Pontycapel, Cefncoedycymer. Dywed llythyr Taliesin ab Iolo iddo ddechrau gweithio tua saith oed mewn lefel lo a oedd gan ei dad. Ni ddywedir fawr am yr addysg fore a gafodd ond iddo ddechrau llenydda pan oedd yn llanc ifanc. Pan oedd tua 27 aeth i Lundain, ond
NICOLAS, DAFYDD (1705? - 1774), bardd Tybiai T. C. Evans ('Cadrawd') mai ef oedd y gŵr o'r enw hwn a aned yn Llangynwyd yn 1705. Yr oedd yr hen bobl, meddai, yn sôn amdano fel un a fu'n cadw ysgol yn y plwyf. Rhestrai 'Iolo Morganwg' ef ymhlith y llenorion a oedd wedi eu haddysgu eu hunain. Bu'n byw wedi hynny yn Ystrad Dyfodwg, ac efallai yng Nglyncorrwg ac yng Nghwm-gwrach. Y mae'n gwbl bosibl mai ysgolfeistr crwydrad ydoedd yn y
DAVIES, EDWARD (Iolo Trefaldwyn; 1819 - 1887), eisteddfodwr a bardd eisteddfodau lleol a chyfarfodydd cystadleuol. Ychydig cyn ei farw cyhoeddodd Caneuon Iolo Trefaldwyn. Yr oedd yn englynwr medrus ac yn un o'r rhai gorau am lunio beddargraff. Bu'n godwr canu yng nghapel Seion, Wrecsam, am 21 mlynedd. Bu farw 4 Ionawr 1887, a chladdwyd ef ym mynwent newydd Wrecsam.
WILLIAMS, EDWARD (Iolo Morganwg; 1747 - 1826), bardd a hynafiaethydd Saesneg, Poems, Lyric and Pastoral, 1794. Cyfansoddodd lawer o emynau, a chyhoeddwyd hwy yn 1812, 1827, a 1834 o dan y teitl, Salmau yr Eglwys yn yr Anialwch. Cyhoeddodd rai man lyfrynnau eraill. Un o'r achosion amlycaf ym meddwl Iolo o'r 1790au ymlaen oedd yr ymgyrch i ddiddymu caethwasiaeth eiddo ('chattel slavery'). Dyddiwyd ei gerdd ddiddymol gynharaf i c.1789 - yn ystod cyfnod o dwf sylweddol yn yr
WILLIAMS, GRIFFITH JOHN (1892 - 1963), Athro prifysgol ac ysgolhaig Cymraeg dyfarnwyd iddo radd M.A. am draethawd ar ' The verbal forms in the Mabinogion and Bruts '. Yn y cyfamser, ar anogaeth J. H. Davies a chyda chymorth ysgoloriaeth ychwanegol aeth ati i astudio llawysgrifau Llanofer a drosglwyddwyd i'r Llyfrgell Genedlaethol yn 1917. Dyna sut y dechreuodd ymddiddori ym mywyd a gwaith Iolo Morganwg (Edward Williams), ei brif faes ymchwil o hynny hyd ddiwedd ei oes. Yn 1918
MORTIMER, ROGER de (4ydd iarll y Mars ('March'), 4ydd iarll Wlster), (1374 - 1398) bu ei stadau dan warchodaeth faith a gofalus; pan ddaeth i'w oed (1393) yr oedd yn oludog dros ben: 'mawr yw'r cefn, mwy yw'r cyfoeth,' meddai Iolo Goch amdano - y 'cefn' o 40,000 morc o arian, a'r 'cyfoeth' o diroedd eang, gan gynnwys (ymhlith tiroedd eraill) arglwyddiaethau Brynbuga a Chaerllion-ar-Wysg a Dinbych yng Nghymru, a Wigmor a Llwydlo ar y Goror. Ymhelaetha'r croniclydd Adam Usk (gŵr a
HOPCYN ap TOMAS (c. 1330 - wedi 1403), uchelwr a drigai yn Ynysdawy ym mhlwyf Llangyfelach, mab Tomas ab Einion, sef yr Einion hwnnw y mynnai ' Iolo Morganwg ' mai Einion Offeiriad ydoedd. Lluniodd ' Iolo ' bob math o straeon am y teulu hwn, a throes Hopcyn yn fardd, yn awdur rhamantau a damhegion a gramadegau, etc. Ymgais a geir yma i egluro'r cyfeiriadau a geir ato yng nghanu beirdd y 14eg ganrif. Ceir yn ' Llyfr Coch Hergest ' bump o

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 129 for "Iolo"