Y Bywgraffiadur Cymreig

NEST (fl. 1120), tywysoges yn Neheubarth , amlygrwydd) fel ' Helen [ Troea ] Cymru,' oblegid ei chymryd ymaith trwy drais mewn modd rhamantus, a hynny bron ym mhresenoldeb ei gŵr, gan Owain ap Cadwgan yn 1109. Ymysg ei llu o blant yr oedd Robert Fitzstephen a Henry ' filius regis,' mab y brenin Harri I. Ni wyddys pa bryd y bu farw, eithr bu fyw am gryn amser ar ôl y flwyddyn 1136. Yr oedd merched eraill o'r un enw ond yn llai enwog na'r Nest uchod
OWAIN ap CADWGAN (bu farw 1116), tywysog Powys Daeth i amlygrwydd (yn hytrach nag enwogrwydd) oblegid iddo ddwyn Nest i ffwrdd drwy drais yn 1109 a llofruddio, yn 1110, un o wŷr blaenllaw trefedigaeth y Fflemingiaid yn Nyfed, dau ddigwyddiad a barodd fod iddo elynion dros oes ymhlith y rhai y niweidiwyd hwy ganddo o'u plegid; yn wir, cymerwyd ei einioes oddi arno gan barti o Fflemingiaid a arweinid gan Gerald o Windsor, gŵr Nest, pan oedd ar
FITZGERALD, MAURICE (bu farw 1176), un o goncwerwyr Iwerddon mab Gerallt o Windsor, prif ganlynwr Arnulf Montgomery a cheidwad castell Penfro (1093-wedi 1116), o'i wraig Nest, merch Rhys ap Tewdwr. Bu dau o feibion Gerallt a Nest, Maurice a William, y naill yn arglwydd Llansteffan a'r llall yn arglwydd Emlyn, yn amlwg fel arweinwyr Saeson a Normaniaid Gorllewin Cymru yn erbyn gwrthryfel mawr tywysogion Cymru yn 1136. Yn 1146 yr oeddynt yn flaenllaw yn yr
EINION ap GWALCHMAI (fl. 1203-23), bardd Ceir darn awdl o'i waith i Lywelyn ab Iorwerth, lle sonnir am wrhydri'r tywysog hwnnw yn erbyn Saeson, ac a genid felly wedi tro'r ganrif yn ôl pob tebyg. Cyfansoddodd hefyd awdl-farwnad firain i Nest ferch Hywel, o Dywyn, Meirionnydd, ac y mae tair awdl i Dduw o'i waith i'w cael. Yn un o'r rhain sonia am ei fwriad i fynd ar bererindod dros fynydd Mynnau (yr Alpau) i wlad Canaan. A barnu wrth ei
MERFYN FRYCH (bu farw 844), brenin Gwynedd llinach Cunedda Wledig yng Ngwynedd. Priododd Nest, merch Cadell ap Brochwel, Powys; mab iddynt oedd Rhodri Mawr.
ROBERT (fl. 1099-1147), mab ordderch i'r brenin Harri I Ganwyd cyn i'w dad esgyn i'r orsedd. Honnir weithiau mai Nest, merch Rhys ap Tewdwr oedd ei fam; ond yr unig sail i hynny yw ' Brut Gwent ' (Myf. Arch., ii, 540) - h.y. ' Iolo Morganwg '; gwir ddigon i Harri gael mab o Nest ymhellach ymlaen. Y mae i Robert le mawr ac anrhydeddus yn hanes Lloegr (gweler y D.N.B. arno), eithr yma nid ymdrinir ond â'i ymwneuthur â Chymru. Arglwydd Normanaidd cyntaf
IFOR HAEL 1313 neu 1319, y fan gyntaf. Byddai yn ei flodau oddeutu 1340-60. Gwyddys i'w frawd hynaf, Morgan, farw cyn 1384 (Clark, Limbus Patrum, 310), ond nid oes sicrwydd am adeg marw Ifor na Nest ei wraig. Rhodder tua 1380 fel amcan yn unig. Yn argraffiad Pughe o weithiau Dafydd ap Gwilym, 1789, printiwyd pedwar cywydd i Ifor Hael a thair awdl iddo, un ohonynt yn farwnad iddo ef a Nest. Nid yw awduriaeth yr
IFOR BACH (fl. 1158), arglwydd Senghenydd Caerdydd yn yr un flwyddyn, a mynd â William, iarll Gloucester, Hawys ei wraig, a'u mab Robert i'w amddiffynfeydd coediog ef ei hun, a gwrthod eu rhyddhau nes i William ddychwelyd y tiroedd a ladratasai oddi arno a rhoi iddo diroedd ychwanegol yn iawndal. Priododd Nest, chwaer (medd ' Brut y Saeson') yr Arglwydd Rhys. Dilynwyd ef cyn 1170 gan ei fab Gruffydd.
RHYS NANMOR (fl. 1480-1513), cywyddwr Hanoedd o sir Feirionnydd (bellach mae Nanmor yn Sir Gaernarfon) a cheir ei ach yn Peniarth MS 268 (585), â Dwnn, ii, 284; 'Rhys Nanmor penkerdd o Brydydd ab Maredudd ab Ieuan ab Dafydd Tudur, etc. Mam Rhys Nanmor Nest v. Owen ab Ierwerth etc.' Dywedir ei fod yn ddisgybl i Ddafydd Nanmor, ond nid oes brawf ei fod yn perthyn iddo. Bardd Syr Rhys ap Thomas o Abermarlas (1449 - 1525) ydoedd yn
RHODRI MAWR (bu farw 877), brenin Gwynedd, Powys, a Deheubarth Mab Merfyn Frych a Nest, ferch Cadell ap Brochwel, Powys. Dilynodd ei dad fel brenin Gwynedd yn 844. Pan fu farw ei ewythr, Cyngen, yn 855, daeth yn frenin Powys, ac yn 872 pan fu farw Gwgon, brenin Seisyllwg (Geredigion ac Ystrad Tywi) a brawd ei wraig, Angharad, daeth brenhiniaeth y de o dan ei lywodraeth. Trwy hyn oll cafwyd undeb (nad oedd yn glos iawn, efallai) o dair o'r llywodraethau
FITZSTEPHEN, ROBERT (bu farw c. 1183), un o goncwerwyr Iwerddon mab Stephen, cwnstabl castell Aberteifi yn 1136, a Nest, merch Rhys ap Tewdwr. Yr oedd yn berchen ar diroedd yng Nghemais a dilynodd ei dad fel cwnstabl Aberteifi. Pan ymosododd Harri II ar deyrnas Owain Gwynedd yng Ngogledd Cymru yn 1157, aeth Robert â llynges i'w gynorthwyo. Fe'i clwyfwyd yn ddrwg yn yr ymladd, ond dihangodd i'r llongau gerllaw. Ymddengys iddo amddiffyn castell Aberteifi dros
OSBWRN WYDDEL ac yn fyw yn 1108; ei wraig ef oedd Nest, merch Rhys ap Tewdwr. Tybiai Robert Vaughan, Hengwrt (gweler Peniarth MS 6), i Osbwrn ddyfod i Gymru tua'r flwyddyn 1237 - nage, rai blynyddoedd yn ddiweddarach na hynny, meddai W. W. E. Wynne. Y mae prawf iddo gael ei drethu ym mhlwyf Llanaber (eithr nid treth blwyfol) yn y flwyddyn 1293 neu 1294; awgryma Wynne hefyd ei bod yn bosibl fod a fynnai ef

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 34 for "Nest"