Y Bywgraffiadur Cymreig

CYNDEYRN (518? - 603), sant, sylfaenydd Glasgow Ymddengys yn yr achrestrau Cymreig fel Cyndeyrn, mab Owain ab Urien, ac wyr Urien Rheged. Y mae Owain yn gymeriad pwysig yn y rhamantau yn Llyfr Coch Hergest, ac ymddengys ef a'i dad, Urien, yn y farddoniaeth Gymraeg gynnar a edrydd hanes brwydrau tywysogion Brythonig y Gogledd yn erbyn Hussa, mab Ida - gweler yr erthyglau ar Lywarch Hen a Thaliesin. Cysylltir y teulu, fodd bynnag, â Strathclyde
TALIESIN (fl. ail hanner y 6ed ganrif), bardd adeg y brwydro yn erbyn Ida, brenin Northumbria, a'i feibion, medd nodyn yn Historia Brittonum Nennius. Cyfoesai â ' Neirin,' sef Aneirin, bardd y Gododdin. Prif arweinydd y Brython yn y rhyfel hwn oedd ' Urbgen,' sef Urien Rheged ap Cynfarch (gweler Cymm., ix, 173); enwir tri brenin arall, Rhydderch Hen, Gwallawg, a Morgant, a ymladdodd gydag ef yn erbyn Hussa mab Ida, a dywedir ymhellach i
DEINIOL (bu farw 584), sant, sylfaenydd Bangor ac esgob cyntaf Gwynedd Mab Dunawd fab Pabo Post Prydyn, o'r un llinach frenhinol ag Urien Rheged - nid Dwyai ferch Gwallog ab Lleenog oedd ei fam, merch cyfyrder iddo ydoedd. Gan fod Deiniol a Maelgwn Gwynedd o gydoedran, felly hefyd yr oedd Pabo ei daid a meibion Cunedda Wledig; rhaid mai gyda hwy y daeth Pabo i Gymru, nid oherwydd colli meddiannau ond er ennill mwy: yn ôl yr enwau lleol, trigai ei dylwyth ym Môn
EDWART URIEN (fl. dechrau'r 17eg ganrif), bardd
RHYDDERCH HAEL (neu HEN) mab Tudwal Tudelyd ap Clynnog ap Dyfnwal Hen (Harl. MS. 3859; Cymm., ix, 173). Yn ôl ' Achau'r Saeson,' ymladdodd Rhydderch Hen gydag Urien (Rheged), Gwallawg, a Morgan yn erbyn Hussa, brenin Northumbria, c. 590. Dywed Adamnan (624 - 704) ym ' Muchedd Columba ' mai brenin Alclud (Dumbarton, ger Glasgow) ydoedd a'i fod yn gyfaill i S. Columba (521 - 597). Dyna'r unig gyfeiriadau ato mewn dogfennau
IEUAN ap IEUAN ap MADOG (fl. 1547-87), copïydd llawysgrifau fel ' Ystori Owain ab Urien,' ' Ystori y Llong Foel,' a ' Saith Doethion Rhufain.' Ef hefyd a ysgrifennodd y copi anghyflawn o'r ' Marchog Crwydrad ' yn llawysgrif Llanstephan 178. Dywedai Egerton Phillimore mai o gylch 1575 yr ysgrifennwyd hon, ond y mae'n rhaid ei gosod ryw 10 mlynedd yn ddiweddarach. Cyhoeddwyd Le Voyage du chevalier errant, gan Jehan de Cartheny, yn Antwerp yn 1557. Cyfieithwyd
LLYWARCH HEN, tywysog Brythonaidd o'r 6ed ganrif, ac arwr chwedloniaeth Gymreig o'r 9fed ganrif Cynan.' Yn ôl y rhain yr oedd Llywarch o hil Coel Gotebauc, ei dad oedd Elidyr Lledanwyn, a'i fam oedd Gwawr, ferch Brachan. Yr oedd yn gefnder o du ei dad ac o du ei fam i Urien Rheged a ymladdai yn erbyn meibion Ida yn ail hanner y 6ed ganrif, a thrwy ei ddisgynyddion, Merfyn Frych a Rhodri Mawr, yr oedd tywysogion Gwynedd (a thaleithiau eraill) yn tarddu ohono. Tua chanol y 9fed ganrif, mewn cyfnod
ANEIRIN, bardd o fri yn hanner olaf y 6ed ganrif. achau; mam Deinyoel Sant oedd Dwywei ferch Leennawg. Yn ôl Nennius yr oedd ei brawd Gwallawg yn cydryfela ag Urien yn erbyn Hussa fab Ida (585-592). Yn ôl yr 'Annales' bu Deinyoel Sant farw yn 584. Tybed mai brawd ieuangach iddo ef oedd Aneirin, bardd y Gododdin? Gall hynny fod, ond ynfyd fuasai dal nad oedd Dwywei arall yn bod yn y cyfnod hwnnw; gweler Peniarth MS 75 (51), 'Dwywei verch Degid Voel
WILLIAMS, STEPHEN JOSEPH (1896 - 1992), ysgolhaig Cymraeg gilydd yn 1985. Annibynnwr ydoedd yn ei ymlyniad crefyddol, yn ddiacon ac ysgrifennydd yr eglwys yng nghapel Stryd Henrietta, Abertawe, a bu'n Llywydd Undeb yr Annibynwyr Cymraeg yn 1969. Priododd Ceinwen Rhys Rowlands, datgeiniad a chantores caneuon gwerin, o Landeilo yn 1925 a bu iddynt ddau fab (Urien Wiliam, Aled Rhys Wiliam) a merch (Annest). Bu farw Stephen J. Williams yn Abertawe yn 96 oed 2
MORRIS-JONES, Syr JOHN (MORRIS) (1864 - 1929), ysgolhaig, bardd, a beirniad llenyddol drafft anghyflawn o'i waith ar gystrawen yr iaith, dan y teitl Welsh Syntax, yn 1931. Ei waith ysgolheigaidd mawr arall oedd Taliesin (= Cymm., xxviii), sef, yn y lle cyntaf, adolygiad ar arg. J. Gwenogvryn Evans o 'Lyfr Taliesin,' ond gyda hynny drafodaeth werthfawr, yn cynnwys cyfieithiadau a nodiadau, ar rai o'r cerddi hanesyddol i Urien a'i fab Owain. Sgrifennodd lawer o erthyglau i gylchgronau
teulu PRICE Rhiwlas, . Canodd Sion Tudur gywydd yn gofyn iddo roddi gwn i Humphrey Thomas, Bodelwyddan. Mab John Wynn oedd CADWALADR WYNN, Aelod Seneddol Gwleidyddiaeth a Mudiadau Gwleidyddol Gelwir ef yn ' Cadwaladr fab Siôn ap Cadwaladr ' gan y bardd Edward Urien ac yn ' Cadwaladr Prys ' gan ddau fardd arall. Dywed W. W. E. Wynne (Breese, Kalendars, iddo fabwysiadu y cyfenw Price. Bu ef, sef Cadwaladr Price, yn aelod

Canlyniadau chwilio

1 - 11 of 11 for "Urien"