Rydych yn darllen erthygl a archifwyd.
RECORDE, ROBERT (bu farw 1558), mathemategwr a meddyg
Dyddiad marw: 1558
Rhiant: Rose Recorde (née Jones)
Rhiant: Thomas Recorde
Rhyw: Gwryw
Maes gweithgaredd: Meddygaeth; Gwyddoniaeth a Mathemateg
Awdur: James Frederick Rees
Ganwyd yn Ninbych-y-pysgod, Sir Benfro, mab Thomas Record a'i wraig Rose, merch Thomas Jones, Machynlleth. Graddiodd yn Rhydychen ac etholwyd ef yn gymrawd o Goleg yr Holl Eneidiau yn 1531. Symudodd i Gaergrawnt; bu'n astudio mathemateg yno a phasiodd yn feddyg hefyd. Ar ôl bod yn addysgu yn Rhydychen am gyfnod ymsefydlodd yn Llundain fel meddyg; dywedir iddo fod yn feddyg i'r brenin Edward VI a'r frenhines Mari. Yn 1549 dewiswyd ef yn bennaeth y bathdy ('Comptroller of the Mint') ym Mryste; dwy flynedd yn ddiweddarach daeth yn arolygydd cyffredinol gweithydd mwyn arian yn Lloegr ac Iwerddon.
Bu farw yng Ngharchar y King's Bench, Southwark, yn 1558; profwyd ei ewyllys (a wnaethpwyd yn y carchar) ar 18 Mehefin y flwyddyn honno. Ymddengys fod teulu Recorde yn byw yn y Maudlins, a fuasai'n sefydliad (yn dyddio o'r Canol Oesoedd) i wahangleifion ychydig y tu allan i furiau Dinbych-y-pysgod.
Recorde oedd arloesydd ysgrifenwyr ar fathemateg yn Lloegr; ef oedd y cyntaf i ysgrifennu llyfrau ar rifyddeg, algebra, a geometri. Cafwyd llawer o argraffiadau o'i lyfrau yn y 16eg ganrif a'r 17eg. Efe a ddyfeisiodd y simbol =. Dyma ei brif weithiau: The Grounde of Artes 1540, The Whetstone of Witte, 1557, a The Pathway to Knowledge, 1557?; y mae'r tri gwaith yn delio, yn y drefn y'u rhoddwyd, â'r tri phwnc a enwir uchod. Yn y trydydd llyfr y mae'n egluro diffygion ('eclipses') ar yr haul a'r lleuad yn ôl cyfundrefn Copernicus; yr oedd ymysg y rhai cyntaf yn Lloegr i fabwysiadu'r gyfundrefn honno.
Awdur
- Syr James Frederick Rees, (1883 - 1967)
- The Edinburgh Review, xxii, 1814
- Henry Hallam, Introduction to the literature of Europe in the fifteenth, sixteenth, and seventeenth centuries (Llundain 18--)
- David Murray, Chapters in the History of Book-Keeping, Accountancy, and Commercial Arithmetic (Glasgow 1930)
- Oxford Dictionary of National Biography
Ffynonellau
Dyddiad cyhoeddi: 1953
Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/
Mae'r Bywgraffiadur Cymreig yn cael ei ddarparu gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru. Mae ar gael am ddim ac nid yw'n derbyn cymorth grant. Byddai cyfraniad ariannol yn ein helpu i gynnal a gwella'r wefan er mwyn i ni fedru parhau i gydnabod Cymry sydd wedi gwneud cyfraniad nodedig i fywyd yng Nghymru a thu hwnt.
Ewch i'n tudalen codi arian am ragor o wybodaeth.