CHARLES, JAMES (1846 - 1920), gweinidog Annibynnol a diwinydd

Ganwyd 6 Rhagfyr 1846 yn y Gelli-fach, gerllaw Llanddowror. Symudodd y teulu'n fuan i fferm Waunmabli, rhyw dair milltir i'r de-orllewin o Gaerfyrddin, ac ymaelododd yntau yn Smyrna, Llangain, lle'i codwyd i bregethu. Aeth o ysgol baratoi Parc-y-felfet i Goleg y Bala yn 1871, ac wedi pedair blynedd derbyniodd alwad i Lanuwchllyn. Aeth i Groesoswallt yn 1883, ac i Lôn Swan, Dinbych, yn 1892, lle bu'n fawr ei lafur am chwarter canrif. Ymneilltuodd yn 1917, a bu farw 20 Rhagfyr 1920.

Enillodd safle arweinydd yn ei enwad. Bu am dymor byr yn ystod ei weinidogaeth gyntaf yn is-athro i'r Parch. Thomas Lewis yng Bala gadeirydd Undeb yr Annibynwyr Cymraeg yn 1916, ac yn un o olygwyr Y Dysgedydd o 1918 hyd ei farwolaeth. Cymerth ran gyhoeddus hefyd mewn gwleidyddiaeth, ond diwinyddiaeth oedd ei ddiddordeb pennaf. Cyhoeddodd Emanuel (1890), Esboniad ar Lyfr Amos (1900), Esboniad ar Epistol I Ioan (1900), Iawn a Thadolaeth (1905), Agoriad i Ddiwinyddyddiaeth y Testament Newydd (1915). Yn 1924 cyhoeddwyd Y Cysegr Sancteiddiolaf, yn cynnwys cofiant byr iddo, ynghyd â nifer o'i ysgrifau, gan y Parch. T. Jones. Ymgeisiodd yn ei lyfrau gysoni mynegiadau gwyddonol ei gyfnod â safbwynt uniongrededd. Myfyriwr ydoedd yn ei faes yn hytrach nag arloeswr.

Awdur

• Y Parchedig Thomas Eirug Davies, (1892 - 1951)

Ffynonellau

• Y Dysgedydd, xcv, 245; xcvi, 375; c, 31
• R. T. Jenkins, Hanes Cynulleidfa Hen Gapel Llanuwchllyn (1937), 188
• H. Blackwell, NLW MSS 9251-9277A: A Dictionary of Welsh Biography

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 101576010
• Wikidata: Q20733305

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/