EVANS, SAMUEL (1859 - 1935), cadeirydd y Crown Mine, Johannesburg, ac arloesydd ym myd addysg

Ganwyd yn 1859, mab Richard Evans, amaethwr, Pant-y-garn, Rhiwabon, sir Ddinbych. Wedi bod yn ysgol Brookside, Wrecsam, bu yn cynorthwyo gyda darllen proflenni yn swyddfa Hughes a'i Fab, Wrecsam, ac oddi yno, yn 1878, ymunodd â staff Yr Herald Cymraeg yng Nghaernarfon. Yn 1880 ymunodd â staff y Sheffield Independent; yn 1883 penodwyd ef yn ysgrifennydd cyfrinachol i Syr Edgar Vincent (arglwydd D'Abernon), a oedd ar y pryd yn gyfarwyddwr ariannol i Lywodraeth yr Aifft. Yn 1887 penodwyd ef yn bennaeth gwasanaeth Gwylwyr y Glannau yn yr Aifft, ac yn 1890 yn arolygydd cyffredinol yr Ottoman Bank. Yn 1897 aeth i Johannesburg, fel cynrychiolydd Syr Edgar Vincent; yn 1898 aeth i bartneriaeth gydag Eckstein a'i Gwmni. Ymneilltuodd yn 1902 pan benodwyd ef yn gadeirydd a chyfarwyddwr y Crown Mine. Bu ar staff yr arglwydd Roberts yn ystod rhyfel Deheudir Affrica, ac yn ddirprwywr gwladol Johannesburg wedi i'r fyddin Brydeinig feddiannu'r dref honno. Gweithiodd i wella amodau byw a chyflwr y gweithwyr brodorol yn y mwyngloddiau, ac yr oedd yn un o sefydlwyr Prifysgol Witwatersrand. Ysgrifennodd ar ei brofiadau yn y Dwyrain i'r Llenor (O.M.E.). Yr oedd yn bennaeth yn Urdd Mejidieh ac yn Urdd Osmanieh; cafodd radd Ll.D. ('er anrhydedd') gan Brifysgol Cymru (1930) a Phrifysgol Witwatersrand. Yn 1903 priododd Katherine Manson, a bu ganddynt un mab a dwy ferch.

Awdur

• Edward Morgan Humphreys, (1882 - 1955)

Ffynonellau

• The Liverpool Daily Post, 12 Hydref 1935

Delweddau

• LlGC: Dr. Samuel Evans, Douglas Evans and Colonel Davies, Flag of Truce Party, Johannesburg
• LlGC: Dr. Samuel Evans and company, Egypt
• LlGC: Dr. Samuel Evans, Douglas Foster, Colonel Davies and others, Johannesburg
• LlGC: Dr. Samuel Evans and company, Egypt

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734387

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/