GWYNNETH, JOHN (1490? - 1562?), offeiriad Pabyddol a cherddor

Ni wyddys flynyddoedd ei eni a'i farw. Brodor o Sir Gaernarfon oedd, mab i David ap Llewelyn ab Ithel, brawd Robert ap Llewelyn ab Ithel, o Gastellmarch, ac y mae'n debyg iddo gael ei addysg yn rhai o'r sefydliadau mynachaidd yn agos i'w gartref, ac oddi yno, trwy help noddwr cyfoethog, llwyddodd i fyned i Rydychen. Cafodd ei ordeinio a bu'n weinidog yn Cheapside, Llundain, ac yn Luton. Ar yr un pryd daliai, 'sine cura,' reithoraeth Clynnog Fawr, Sir Gaernarfon, i'r hon y cyflwynwyd ef gan Harri VIII. Er iddo gael cryn drafferth cyn ei sefydlu, a'i orfodi i gyngaws ynghylch degymau ac elwau eraill y plwyf, ddwywaith yn y canghellys ac unwaith yn llys y Seren, ymddengys iddo ddal y swydd hon hyd ei farw.

Haedda Gwynneth ei gofio yn fwyaf arbennig am ei gyfraniad i gerddoriaeth yr eglwys. Yn 1531 'apeliodd' yn llwyddiannus am y radd o Mus. Doc., Rhydychen, ac i ategu ei apel cyflwynodd nifer o gyfansoddiadau cerddorol ar gyfer gwasanaethau'r eglwys. Cynhwyswyd un o'i gyfansoddiadau, sef ' My love mourneth,' yn y casgliad o rangannau a gyhoeddodd Wynkyn de Worde yn 1533. Nid oes amheuaeth iddo wneuthur cyfraniad pwysig tuag at wella cerddoriaeth yr eglwys, a chyfrifir ef yn un o gerddorion mwyaf blaenllaw oes y Tuduriaid.

Yr oedd Gwynneth yn weithgar iawn hefyd fel dadleuydd ar ran y Pabyddion. Ysgrifennodd rai llyfrau mewn ateb i lyfrau John Frith, y Protestant enwog a chyfaill Tyndale, yr hwn a ferthyrwyd yn 1533. Dengys ei weithiau cyhoeddedig fod Gwynneth yn meddu ar ddysg eang a'i fod yn ddadleuydd medrus.

Bu fyw ymlaen i deyrnasiad y frenhines Elisabeth, ac y mae'n bosibl iddo gael ei garcharu am wrthod cydffurfio yn ôl Deddf Unffurfiaeth 1559. Y mae'n debyg iddo farw tua'r flwyddyn 1562.

Awdur

• John James Jones, (1892 - 1957)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• John Hawkins, A general history of the science and practice of music (1776)
• Morley, A plain and easy introduction to practical music, set down in form of a dialogue, divided into three parts, the first teacheth to sing, the second treateth of descant, the third treateth of composition, 1597
• Y Llan, 1936
• J. Lloyd Williams, Y tri thelynor arloeswyr cerddorol Cymru yn y ddeunawfed ganrif (1945)
• Y Cerddor, 1935
• Journal of the Welsh Bibliographical Society, 1938
• Edward Arthur Lewis, An Inventory of the Early Chancery Proceedings concerning Wales (1937)
• Ifan ab Owen Edwards, A Catalogue of Star Chamber Proceedings Relating to Wales (Cardiff 1929)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q6236678

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/