HAINES, WILLIAM (1853 - 1922), hanesydd lleol a llyfryddwr

Ganwyd 24 Mai 1853, yn Bryn, Penpergwm, sir Fynwy, mab Thomas ac Elizabeth Haines. Cafodd ei addysg yn ysgol ramadeg y Fenni, a daeth yn glerc twrnai. Priododd (1) 1876, Clara Ann Rutherford (bu farw 1880), a (2) Mary Nicholas (bu farw 1944), o Langibby, sir Fynwy. Casglodd lawer o lyfrau, llawysgrifau, dogfennau, a darluniau yn ymwneuthur â sir Fynwy, ac ar ôl ei farwolaeth ef, prynwyd rhan helaethaf y casgliad gan Syr Garrod a'r arglwyddes Thomas a'i roddi ganddynt i lyfrgell tref Casnewydd-ar-Wysg ym mis Ionawr 1924. Cynullodd hefyd lyfryddiaeth y sir, gwaith llafurfawr a anfonwyd (gan ei weddw) i gystadleuaeth yn eisteddfod genedlaethol Pontypŵl, 1933. Erys y gwaith heb ei gyhoeddi, ac y mae yn awr yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru mewn deg cyfrol llawysgrif (NLW MS 7541E , NLW MS 7542E , NLW MS 7543E , NLW MS 7544E , NLW MS 7545E , NLW MS 7546E , NLW MS 7547E , NLW MS 7548E , NLW MS 7549E , NLW MS 7550E ). Gyda'r cyfrolau hyn y mae chwe chyfrol eraill o lawysgrifau Haines (NLW MS 7551B , NLW MS 7552B , NLW MS 7553-7554B , NLW MS 7555B , NLW MS 7556B ), yn cynnwys llythyrau ato oddi wrth haneswyr a llyfryddwyr eraill - rhestr o'r gohebwyr yn N.L.W. Handlist of MSS., xi. Bu farw 12 Ionawr 1922 yn ei gartref (y Bryn, Penpergwm)a chladdwyd ef yn eglwys Llangattock-juxta-Usk, gerllaw y Fenni.

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• Haines MSS.
• W. J. T. Collins, More Monmouthshire Writers (Newport 1948)
• South Wales Argus, 8 Ionawr 1924

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734628

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/