HOLLAND, SAMUEL (1803 - 1892), un o arloeswyr y diwydiant llechi yng Ngogledd Cymru, a phrif hyrwyddwr sefydlu ysgol Dr. Williams i ferched yn nhref Dolgellau

Ganwyd 17 Hydref 1803 yn Duke Street, Lerpwl, mab Samuel Holland (a oedd â chysylltiad rhyngddo â gweithydd plwm, copr, a llechi yng Ngogledd Cymru) a Katherine Menzies. Wedi cael addysg mewn ysgolion yn Lloegr a'r Almaen dechreuodd weithio yn swyddfa ei dad yn Lerpwl. Dechreuodd ei gysylltiad hir a di-dor â Chymru yn 1821; y flwyddyn honno fe'i danfonwyd i edrych ar ôl yr ychydig weithwyr a oedd gan ei dad mewn chwarel lechi newydd yn Rhiwbryfdir yn mhlwyf Ffestiniog. Yn ei hunangofiant (yn NLW MS 4983C , sydd heb ei gyhoeddi - gweler hefyd y MSS. eraill a nodir isod) rhydd Holland fanylion diddorol am ei gysylltiad â'r diwydiant llechi ac am ei ddiddordebau eraill yng Nghymru. Adroddir sut y bu mai ef a ellir ei gyfrif yn brif hyrwyddwr ysgol Dr. Williams, sydd yn rhoddi addysg uwchraddol i ferched, yn Nolgellau. Bu'n cynrychioli sir Feirionnydd yn y Senedd (fel Rhyddfrydwr) o 1870 hyd 1885. Bu'n byw am flynyddoedd yn Plas Penrhyn, Penrhyndeudraeth, ac, yn niwedd ei oes, yn Caerdeon, rhwng Abermaw a Dolgellau. Bu farw ar 27 Rhagfyr 1892 a bu ei weddw Caroline Jane (née Burt) farw yn 1924.

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• Archifau LlGC: NLW MS 4543C
• Archifau LlGC: NLW MS 4983-7
• Archifau LlGC: NLW MS 12293C (ach yr Holandiaid yn y llawysgrif hon)
• Megan Ellis, 'A Link with D.W.S.' yn Dr. Williams' School Magazine=, Gorffennaf 1939=
• Atodiad i'r Cylchgrawn Cymdeithas Hanes a Chofnodion Sir Feirionydd, 1952 (= NLW MS 4983C)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Samuel Holland

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 30340214
• Wikidata: Q7411718

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/