JONES, DAVID (1708? - 1785), o Drefriw, bardd, casglwr llawysgrifau, cyhoeddwr, ac argraffydd

Ychydig a wyddys am ei eni a'i ieuenctid. Rhoddir enw ei dad fel Siôn ap Dafydd yn N.L.W. MSS. 476 a 3107, ac enw ei fam fel Jane ferch Elizabeth Rowland yn B.M. Add. MS. 14888, a Jane ferch Dafydd ap Sion yn N.L.W. MS. 3107. Enw ei wraig oedd Gwen ferch Richard ap Rhys (N.L.W. MS. 3107), ond ni wyddys dyddiad y briodas; ceir yng nghofrestri plwyf Trefriw gofnod am briodas rhwng rhyw David Jones a Gwenna Prichard ar 27 Ionawr 1734-5.

Fel bardd ysgrifennodd gryn dipyn, ond nid enillodd fri mawr. Ei brif bwysigrwydd yw fel golygydd y flodeugerdd o farddoniaeth a elwir Blodeu Gerdd Cymry, sef Casgliad o Caniadau Cymreig gan amryw Awdwyr o'r oes ddiwaethaf, 1759. Golygodd hefyd weithiau fel Histori Nicodemus, 1745, hen gyfieithiad Cymraeg o'r ‘Gospel of Nicodemus,’ Egluryn Rhyfedd, 1750, a Cydymaith Diddan, 1766, y ddau olaf yn gasgliadau o farddoniaeth a rhyddiaith. Yr oedd yn ddiwyd iawn hefyd fel casglwr hen lawysgrifau Cymraeg, a cheir ffrwyth ei lafur yng nghasgliadau'r Amgueddfa Brydeinig a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Yn ddiweddarach yn ei fywyd daeth gwasg argraffu i'w feddiant, ac ymsefydlodd fel argraffydd yn Nhrefriw. Dechreuodd argraffu yn 1776, a'r gwaith mawr cyntaf a ddaeth o'i wasg oedd Historia yr Iesu Sanctaidd yn 1776, cyfieithiad Cymraeg o'r ‘History of the Holy Jesus’ gan William Smith. Parhaodd i argraffu hyd ei farwolaeth, 20 Hydref 1785.

Awdur

• Griffith Milwyn Griffiths, Aberystwyth

Ffynonellau

• Ifano Jones, A history of printing and printers in Wales to 1810, and of successive and related printers to 1923 (1925);
• O. Gaianydd Williams, Dafydd Jones o Drefriw (1708-1785) (Caernarfon 1907);
• Morris Jones, Hanes Trefriw fel y bu ac fel y mae sef desgrifiad cryno o'r ardal a'r trigolion (Llanrwst 1879);
• A. O. Evans, ‘Dafydd Jones, Trefriw,’ yn Journal of the Welsh Bibliographical Society, Awst 1937;
• G. J. Williams (gol.), Llythyrau at Ddafydd Jones o Drefriw, cyfres iii, rhif 2, 1943;
• Cofrestri Esgobaeth Bangor yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn N.L.W.;
• J. H. Davies, Catalogue of Additional Manuscripts in the National Library of Wales;
• NLW MSS 783, 841, 843, 2039, 3107;
• Catalogue of Additions to the Manuscripts in the British Museum in the years 1841–1845 (1850), 1841-5.

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 266441280
• Wikidata: http://www.wikidata.org/entity/Q18527386

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/