JONES, WILLIAM (1790 - 1855), gweinidog a hanesydd y Bedyddwyr

Ganwyd ym Mhenycaemain, Llangadog, Sir Gaerfyrddin, 1 Awst 1790. Aeth i ffwrdd yn ifanc iawn gyda'i frawd i weithiau haearn Dowlais, Penydarren, a'r 'Plymouth,' gan ymaelodi gyda'r Bedyddwyr yng nghapel Seion, Merthyr Tydfil. Cymhellwyd ef yno i ddechrau pregethu, ac yn Ebrill 1810 fe'i derbyniwyd i athrofa'r Fenni. Bu'n weinidog ym Mhenuel, ger Caerlleon-ar-Wysg (ac at hynny yn genhadwr cartref yn sir Fynwy) o 1813 hyd Ionawr 1816 ac yn eglwys Saesneg Bethany, Caerdydd, o hynny hyd ei farwolaeth, 17 Mai 1855. Gadawodd weddw a phedwar o blant, yn eu plith Rhys Jones, a fu'n faer Caerdydd ac yn ustus heddwch.

Bu hefyd yn cadw ysgol yn sir Fynwy a Chaerdydd, ond fel llenor a hanesydd enwadol y cyflawnodd ei waith pwysicaf. Ymddangosodd cyfres ddienw o'i ysgrifau yn Y Bedyddiwr, 1852, ar ' Hanes yr Eglwys Gristionogol '; cyfieithodd ddarnau helaeth o esboniad y Dr. Gill ar y Testament Newydd; ac ar gais cymanfa de-ddwyrain Cymru yn 1829 cyhoeddodd Hanes Cymmanfa y Bedyddwyr, 1831; ail arg., 1889.

Awdur

• Benjamin George Owens

Ffynonellau

• Hanes Cymmanfa y Bedyddwyr Neillduol yn Nghymru, o'i dechreuad hyd y flwyddyn 1790. Ynghyd a pharhad o hanes y Gymmanfa Dde-Ddwyreiniol o'r fl. 1790, hyd 1831. … At yr hyn yr ych wanegwyd, hanes cymmanfaoedd y Gorllewin a'r Gogledd (Caerdydd 1831, 1889) (ail arg., 1889, rhagair)
• Y Bedyddiwr, 1846, 188; 1855, 192; 1856, 321
• Seren Gomer, 1855, 287; 1856, 481
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• Notable Welshmen (1700–1900) (1908)
• H. Blackwell, NLW MS 9263A: A Dictionary of Welsh Biography
• Josiah Thomas Jones, Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (Aberdâr 1867-70), ii, 45

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734662

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/