MATHIAS, JAMES GORONWY (1842 - 1895), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, a llenor

Ganwyd ym Manceinion, 1842, ond symudodd yn ifanc i'r Penrhyncoch, Sir Aberteifi, ac yno y bedyddiwyd ef a'i godi i bregethu. Aeth i Aberdâr yn 1873 ac ymaelodi yn yr Ynys-lwyd, ac oddi yno yn 1874 i gwm Rhymni a chymryd gofal eglwys fechan Bethania, Troedrhiw'r-fuwch. Ymsefydlodd tua 1875 yn Ramah ac Errwd, Brycheiniog, ac, yn 1881, yn Llansantffraid a Glyndyfrdwy; ymddeolodd tua 1887 a symud i fyw i Gorwen. Ailddychwelodd i'r weinidogaeth gyda'r Saeson ym Mhontlotyn yn 1893 ac yno y bu farw 18 Chwefror 1895 yn 53 oed. Claddwyd ef yn Errwd.

Yr oedd yn llenor adnabyddus, a bu am beth amser mewn partneriaeth â T. Edmunds, argraffydd, Corwen. Ef oedd cychwynnydd a golygydd yr wyth rhifyn o'r Llenor Cymreig a gyhoeddwyd yng Nghorwen rhwng Ionawr 1882 a Hydref 1883; cyhoeddodd hefyd Yr Ystorgell, Y Gorsen, 1872; Yr Eginyn, 1874; Y Dywysen, 1874; ac Y Dywysen Aeddfed, 1875 - i gyd yn ôl pob tebyg at wasanaeth yr ysgol Sul a chyfarfodydd dirwest; a bu'n olygydd ac yn rhannol yn awdur Hanes Bywyd C. H. Spurgeon, 1892. Sgrifennai dan y ffugenw ' Goronwy Ddu.'

Awdur

• Benjamin George Owens

Ffynonellau

• Seren Cymru, 29 Mawrth 1895
• Dyddiadur a Llawlyfr Undeb Bedyddwyr Cymru, 1896
• Notable Welshmen (1700–1900) (1908)
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• Ionawryn Williams, Geiriadur Bywgraffiadol, yn cynnwys Byr-hanes y Cymry mwyaf adnabyddus fuont yn preswylio yn Manceinion (1896)
• Catalogue of Printed Literature in the Welsh Department, Cardiff Free Libraries (1898)
• David Jenkins, O Blas Gogerddan i Horeb (Taith Dwy Ganrif) (Aberystwyth 1933)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q28360867

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/