PARRY, JOHN ('Bardd Alaw'; 1776-1851), cerddor

Ganwyd yn Ninbych, 18 Chwefror 1776, mab Thomas Parry, saer maen, o bentref Aberwheeler, tua chwe milltir o Ddinbych. Cafodd ei wersi cerddorol cyntaf gan gerddor a ddysgai rai i ddawnsio, ac a ddysgodd y clarinet iddo; canai John Parry yr offeryn hwnnw yn yr eglwys. Yn 1793 ymunodd â seindorf cartreflu sir Ddinbych, ac yn 1797 penodwyd ef yn arweinydd iddi. Yn 1807 ymsefydlodd yn Llundain; galwyd am ei wasanaeth i ganu'r offerynnau chwyth mewn cyngherddau, a dechreuodd yntau gyfansoddi iddynt. Yn 1809 cyhoeddodd ganeuon a darnau eraill, a chafodd wahoddiad i gyfansoddi cerddoriaeth i'r Vauxhall Gardens, ac ef a drefnai y rhan gerddorol am flynyddoedd. Yn 1804 dug allan The Ancient Britons Martial Music, ac yn 1807 gasgliad arall o'r darnau wedi eu trefnu i'r delyn neu'r piano, ffliwt, a sielo. Ysgrifennodd amryw erthyglau i'r Cambro-Briton ar alawon Cymreig, 1819-22. Yn 1820 penodwyd ef i drefnu rhan gerddorol eisteddfod Powys, ac yno'r urddwyd ef yn 'Bardd Alaw.' Yn 1821 dug allan gasgliad o Alawon Cymreig gyda geiriau Saesneg o waith Mrs. Hemans, a dwy opera - chwaraewyd un ohonynt am 25 o nosweithiau, a daeth hynny ag ef i sylw fel cyfansoddwr. Bu'n arweinydd cerddorol a beirniad yn eisteddfodau Aberhonddu (1822-6), Biwmares (1832), Caerdydd (1834), y Fenni (1836-48). Yn 1820 sefydlodd Gymdeithas y Canorion er meithrin canu gyda'r delyn, a cheir traethawd ar y delyn ganddo yn Y Cymmrodor. Golygodd y tonau i Seren Gomer am flynyddoedd. Cyfansoddodd lawer o gerddoriaeth. Bu farw yn Llundain, 8 Ebrill 1851.

JOHN ORLANDO PARRY (1810 - 1879), cerddor

Mab John Parry, ganwyd 3 Ionawr 1810. Dysgwyd ef i ganu'r delyn gan Boscha, ac yn 15 oed daeth allan yn delynor cyhoeddus. Yr oedd yn chwaraeydd medrus ar y piano hefyd, ac yn 21 oed ymddangosodd fel datganwr (bariton). Yr oedd hefyd yn arlunydd da. Yn 1836 rhoddwyd budd-gyngerdd iddo o dan nawdd Cymdeithas y Cymmrodorion, a chymerai prif gantorion Llundain ran ynddo. Wedi hyn trodd i ganu caneuon ysgafn. Cofir amdano fel cyfansoddwr y ddeuawd, 'Flow gently, Deva,' a fu mor boblogaidd yng Nghymru. Yn 1840 cyfansoddodd chwareugerdd 'Wanted, a Governess,' ac amryw ganeuon. Oherwydd afiechyd gadawodd y llwyfan yn 1853, ac apwyntiwyd ef yn organydd eglwys S. Jude, Southsea. Yn 1860 ymunodd â chwmni cyngerdd Mr. a Mrs. German Reed, ond oherwydd afiechyd ymneilltuodd yn 1869. Bu farw yn East Nousley, Surrey, ar 20 Chwefror 1879. Y mae llawer o ddefnyddiau ynglŷn â'i waith fel cerddor ac arlunydd yn y Llyfrgell Genedlaethol, gweler y manylion yn N.L.W. Handlist of MSS., i, ii, iii, lle disgrifir NLW MS 4925A , NLW MS 4926C , NLW MS 4927A , NLW MS 4928A , NLW MS 4929A , NLW MS 4930A , NLW MS 4931C , NLW MS 8286E , NLW MS 8287D , NLW MS 8288D , NLW MS 8289D , NLW MS 8290E , NLW MS 8291D , NLW MS 8292C , NLW MS 8293D , and NLW MS 10070C .

Awdur

• Robert David Griffith, (1877 - 1958)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• Y Gwyddoniadur Cymreig (1889–96)
• M. O. Jones, Bywgraffiaeth Cerddorion Cymreig (1890)
• Y Cerddor, Ionawr 1890
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• Y Cymmrodor, 1951

Darllen Pellach

• Edward Jones a John Parry, The Welsh harper (London 1838)
• Erthygl Wicipedia: John Parry

Delweddau

• H. N. King, John Orlando Parry

Gweithiau

• William Thomas, Cyfarfod Y Cymry,' Yr awen lawen; sef, Casgliad o ganiadau dewisol (Caerfyrddin 1851), tt.45-46

Dolenni Ychwanegol

• Archifau LlGC: John Orlando Parry Manuscripts
• Archifau LlGC: NLW MS 10070C: John Orlando Parry
• Archifau LlGC: NLW MS 17732D: Details of concerts by John Orlando Parry
• Archifau LlGC: NLW MS 17733D: Programmes, posters, etc taken from NLW MS 17732D
• VIAF: 66659325
• Wikidata: Q3399352

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/