ROBERTS, JOHN JOHN ('Iolo Caernarfon '; 1840 - 1914), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, bardd a llenor

Ganwyd yn Tir-bach, Llanllyfni, yn fab i John Roberts, a ddaethai yno o Amlwch yn 1824 pan ddaeth dyddiau blin ar waith copr Mynydd Parys. Ychydig iawn o addysg a gafodd ym more ei oes, a dechreuodd weithio'n ifanc gyda'i dad yn chwarelau Nant Nantlle.

Dechreuodd bregethu yn 1867; o ysgol Clynnog aeth i Goleg y Bala (1868-1872). Galwyd ef (1873) i fugeilio eglwys Trefriw, ac ordeiniwyd ef yn 1874; yn yr un flwyddyn priododd ag Ann Williams (1846 - 1910), merch y Castellgoed yn Eifionydd. Symudodd yn 1879 i eglwys y Tabernacl, Porthmadog, a bu yno hyd ei ymddeoliad yn 1909. Bu farw 5 Tachwedd 1914, yn 74 oed.

Bu'n llywydd y gymanfa gyffredinol yn 1900, yn llywydd cymdeithasfa'r gogledd yn 1906, ac yn ddarlithydd Davies yn 1907, a chymerth ran helaeth ym mudiadau trefniadol ei gyfundeb, ond fel pregethwr ac areithiwr yr oedd ar ei orau.

Cyfansoddodd lawer o farddoniaeth; enillodd y goron ddwywaith (1890, 1892) yn yr eisteddfod genedlaethol, heblaw cryn nifer o wobrau am arwrgerddi a chyfansoddiadau barddonol eraill, a bu'n feirniad ar bryddestau'r goron droeon. Rhifid ef ymhlith y 'beirdd newydd,' ac y mae ei waith yn nodweddiadol o'r ysgol honno - efallai'n dangos mwy o grebwyll a meddylgarwch nag o awen.

Cyhoeddodd saith o lyfrau: Oriau yng Ngwlad Hud a Lledrith, 1891; Ymsonau, 1895; Myfyrion, 1901; Breuddwydion y Dydd, 1904; Cofiannau Cyfiawnion, 1906; Crefydd a Chymeriad, 1910 (ei ddarlith Davies); a Cofiant Dr. Owen Thomas, 1912.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Nodiadau gan ei fab, y Parch. Dr. John Roberts, Caerdydd
• T. R. Jones, Y Parchedig J. J. Roberts (Iolo Caernarfon) (Caernarfon 1915?)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q28361402

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/