ROOSE, LEIGH RICHMOND (1877 - 1916), pêl-droediwr

Un o brif chwaraewyr ei gyfnod, ceidwad y gôl dros Gymru. Yr oedd yn feistr ar holl anhepgorion y gelfyddyd, a dehonglai hwy yn null a modd gŵr o athrylith. Synnid yr edrychwyr gan ei grafanc sicr a'i symudiadau chwimwth; ond ysgogid y symudiadau gan farn aeddfed, dychymyg byw i ddyfalu dyfeisiadau ei wrthwynebwyr, a'r ddawn brin o fedru gweithredu ar drawiad amrant. O dan ei gyfaredd ymnewidiai'r cae chwarae'n faes pasiant; hoelid sylw'r dorf gan ryfeddodau ei ddau ddwrn, y ddwy droed, a'r llygaid bychain, bachog a weithiai y tu ôl iddynt; ymhyfrydai yntau yng nghymeradwyaeth y miloedd.

Ganwyd Roose yn Holt ger Wrecsam, 27 Tachwedd 1877, mab i R. L. Roose, gweinidog Presbyteraidd y lle; bu am dymor yn yr 'Holt Academy' cyn ymaelodi yng Ngholeg Aberystwyth yn Ionawr 1895. Dechreuodd hynodi ei hun fel chwaraewr rhwng y pyst yn y brwydrau rhwng y dref a'r coleg a rhwng y dref a chlybiau eraill yn ysgarmesoedd y 'Welsh Cup.' Ond gwelwyd cyn bo hir na fedrai byd y coleg a'r dref ei ddal; ym mis Chwefror 1900 gwahoddwyd ef i chwarae dros Gymru yn erbyn Iwerddon, y tro cyntaf o chwech. Yn erbyn Lloegr ymddangosodd naw gwaith; yn erbyn Sgotland, naw. Os yn iach a dianaf, nid oedd obaith i neb ei ddiorseddu. Yn ysbytai Llundain y treuliai ei oriau hamdden - ' this eminent bacteriologist ' yw cyfeiriad coeglyd ' Tityrus ' ato yn yr Athletic News - ond ei ysbeidiau mwy difrifol yn chwarae dros Gymru, a thros glybiau Everton, Sunderland, Stoke, a'r Glasgow Rangers, bob amser yn ddi-dâl ('amateur').

Ymunodd â'r lluoedd yn rhyfel 1914-8 a rhestrwyd ef gyda'r 'missing' yn Ffrainc yn 1916. Yn ei farw fe gollwyd nid yn unig chwaraewr mawr, ond personoliaeth gyfoethog a fedrai oreuro'r byd rhyddieithol hwn â rhamant.

Awdur

• Thomas Richards, (1878 - 1962)

Ffynonellau

• Cofion personol
• hanes ei yrfa yng Ngholeg Aberystwyth (gan y cofrestrydd)
• llythyr Mr. G. G. Lerry, Wrecsam (30 Mai 1949)
• Association Football Annuals
• 'files' yr Athletic News, 1900-11

Darllen Pellach

• Spencer Vignes, Lost In France: The Remarkable Life and Death of Leigh Roose, Football's First Superstar (Pitch Publishing 2016)
• Remembering War hero Leigh Roose: The first playboy footballer and an Everton superstar, Liverpool Echo, 11 Nov 2015
• SBNation: Leigh Richmond Roose: The story of the ex-Sunderland goalkeeper and tragic hero of World War I, 10 Nov 2019
• Erthygl Wicipedia: Leigh Richmond Roose

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q3830019

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/