ROWLAND, HENRY (1551 - 1616), esgob Bangor

Ganwyd ym Mellteyrn, Llŷn, mab Rolant ap Robert ac Elizabeth, ferch Gruffydd ap Robert Vaughan, Talhenbont. Cafodd ei addysg mewn ysgol ym mhlwyf Penllech ac yn New College, Rhydychen (B.A. 1574, M.A. 1577, B.D. 1591, D.D. 1605). Ordeiniwyd ef 14 Medi 1572. Bu'n rheithor Mellteyrn, 1572-81, Launton, swydd Rhydychen, 1581-1600; prebend Penmynydd, 1584-93; rheithor Aberdaron, 1588; archddiacon Môn, 1588; deon Bangor, 1593; ac esgob Bangor, 1598-1616. Pan oedd yn esgob daliai 'in commendam' fywiolaethau Trefdraeth, sir Fôn, a Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch, sir Ddinbych. Ymddengys iddo atgyweirio'r eglwys gadeiriol ym Mangor a gadawodd hefyd £20 yn ei ewyllys tuag at y draul o'i haildoi. Sefydlodd ysgoloriaethau yng Ngholeg Iesu, Rhydychen, a chymynroddodd diroedd tuag at sefydlu ysgol (Botwnnog) ym Mellteyrn, ac elusendai ym Mangor. Priododd Frances Hutchins, Launton, ond ni adawodd blant. Bu farw 6 Gorffennaf 1616.

Awdur

• Yr Athro Glyn Roberts, (1904 - 1962)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• Browne Willis, A survey of the cathedral church of Bangor; and the edifices belonging to it … (1721), 109-110
• John Morgan, Coffadwriaeth am y Gwir Barchedig Henry Rowland, D.D., Arglwydd Esgob Bangor (1598-1616) sylfaenydd Ysgol Ramadegol Rad Bottwnog, Llyn, 1910
• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 269
• Reports of the Historical Manuscripts Commission, Cecil, viii, 368-70
• A. Ivor Pryce, The Diocese of Bangor in the sixteenth century being a digest of the registers of the bishops, A.D. 1512-1646 (1923)passim

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q5727766

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/