JONES, THOMAS GRIFFITHS ('Cyffin '; 1834 - 1884), hynafiaethydd

Ganwyd ef yn Llansanffraid, Sir Drefaldwyn, 12 Ionawr 1834, yn fab i David Jones, siopwr, ac Elizabeth ei wraig. Bu farw'i dad pan oedd ef yn 14 oed a chadwodd yntau'r siop weddill ei oes. Yno y bu farw 10 Medi 1884.

Ychydig o ysgol a gafodd am ei fod yn blentyn afiach, ond ymrôdd i'w addysgu ei hun trwy ddarllen ac ysgrifennu llawer iawn. Casglai lyfrau a llawysgrifau ac ymddiddorai mewn llên gwerin, priod-ddulliau llafar gwlad, hen draddodiadau a hynafiaethau Cymru, ac yn arbennig rhai ei ardal ei hun. Dywedir iddo gasglu gwybodaeth helaeth am hanes Crynwyr Sir Drefaldwyn. Ysgrifennai'n fynych i'r cylchgronau Cymreig; ambell dro defnyddiai'r ffug-enw Cyffin, ac yn ddiweddarach Gypt a Borderer. Yr oedd yn ganwr penillion pur fedrus. Llwyddodd i sefydlu Cymdeithas Cymreigyddion Powys, yn haf 1861, ac ef oedd y llywydd cyntaf. Pan sefydlwyd y Powysland Club daeth yn aelod gweithgar gan ysgrifennu'n aml i'r Mont. Coll. Yr oedd yn Annibynnwr selog ac yn Rhyddfrydwr.

Priododd Mary Anna, merch Samuel Pryce, Gwern-y-pant, 7 Chwefror 1871, a bu iddynt 6 o blant.

Awdur

• Dr Enid Pierce Roberts

Ffynonellau

• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• R. Williams, Montgomeryshire Worthies (1894)
• Collections Historical and Archaeological relating to Montgomeryshire iv, 75-168; x, 359-78; xi, 61-124; 285-316; xii, 297-308; xiii, 311-32; xiv, 345-54
• Y Geninen, 1883, 75; 1884, 236-8; 1885, 62-3

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20804790

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/