Fe wnaethoch chi chwilio am Sir William Williams, 1st Baronet, of Gray
Ganwyd 27 Ebrill 1882 yn Richmond, Surrey, unig blentyn James Kynnerly Hemp a'i wraig Alice Challoner (ganwyd Smith), Priododd ei chwaer hi â J. Lloyd-Jones, rheithor Cricieth 1883-1922, a thrwy hynny cafodd Hemp gysylltiad â gogledd Cymru, a threuliodd ei wyliau haf yn sir Gaernarfon. Addysgwyd ef yn ysgol Highgate, Llundain, a'i benodiad cyntaf oedd yn y Principal Probate Registry, yn Somerset House. Ei ddiddordebau pennaf oedd hanes, achyddiaeth a herodraeth; fe'i hetholwyd yn F.S.A. yn 1913, a'r un flwyddyn ymunodd â'r Weinyddiaeth Gweithiau Cyhoeddus fel arolygwr Henebion Cymru ac ysgrifennydd y Bwrdd Henebion. Ar ôl gwasanaeth byr yn y fyddin yn ystod Rhyfel Byd I, ymddiriedwyd iddo'r gwaith pwysig o arolygu atgyweirio cestyll gogledd Cymru - Beaumaris, Caernarfon, Harlech, Dinbych ac Ewlo; cloddio ac atgyweirio beddau megalithig yr oes Neolithig - Capel Garmon, Clwyd; Bryn Celli Ddu a Bryn yr Hen Bobl, Môn. Ar yr un pryd ysgrifennai adroddiadau a chyfarwyddiaduron ar y rhain ac ar lawer testun arall. Yn 1928 fe'i penodwyd trwy Warant Frenhinol yn ysgrifennydd y Comisiwn Brenhinol ar Henebion Cymru a Mynwy, a gyhoeddodd gyfrol ar henebion Môn yn 1937. Gohiriwyd y gwaith ar gyfrol Sir Gaernarfon oherwydd Rhyfel Byd II, ac ymddeolodd Hemp yn 1946. Ymunodd â Chymdeithas Hynafiaethau Cymru yn 1911 a bu'n llywydd arni 1955-56. Ysgrifennodd lawer o erthyglau i Archæologia Cambrensis (y mae rhestr o dros gant yn y Mynegai) ac i gyhoeddiadau eraill. Gwasanaethodd ar lu o bwyllgorau yng Nghymru. Cafodd radd M.A. er anrhydedd gan Brifysgol Cymru yn 1932. Yr oedd yn awdurdod ar herodraeth Gymreig, ac un o'r nifer bychan o hynafiaethwyr a osododd astudiaeth gynhanesyddol Cymru ar sylfaen ddilys yn rhan gyntaf yr ugeinfed ganrif. Priododd, 1934, Dulcia, merch Richard Assheton. Yn 1939 aeth i fyw i Gricieth, ac yno y bu farw 14 Ebrill 1962.
Dyddiad cyhoeddi: 1997
Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/
Mae'r Bywgraffiadur Cymreig yn cael ei ddarparu gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru. Mae ar gael am ddim ac nid yw'n derbyn cymorth grant. Byddai cyfraniad ariannol yn ein helpu i gynnal a gwella'r wefan er mwyn i ni fedru parhau i gydnabod Cymry sydd wedi gwneud cyfraniad nodedig i fywyd yng Nghymru a thu hwnt.
Ewch i'n tudalen codi arian am ragor o wybodaeth.