LLOYD, DAVID GEORGE (1912 - 1969), datganwr

Ganwyd yn Nhrelogan, Fflint, 6 Ebrill 1912, yn fab i Pryce (glöwr) ac Elizabeth Lloyd. Gadawodd ysgol Trelogan yn 14 oed a'i brentisio'n saer coed yn Niserth. Ymddiddorai mewn canu yn bur ieuanc, a byddai'n arferiad ganddo gystadlu mewn eisteddfodau bychain yn Sir y Fflint ac yn nyffryn Clwyd. Mewn eisteddfod a gynhaliwyd yn Licswm, 18 Gorffennaf 1931, pan enillodd gystadleuaeth ganu i rai heb ennill gwobr gyntaf o'r blaen, proffwydodd John Williams, Bangor, y beirniad, bod iddo ddyfodol disglair fel datganwr, ac awgrymodd y dylai pobl Sir y Fflint ei gynorthwyo i gael addysg gerddorol er mwyn ei alluogi i ddilyn gyrfa fel datganwr proffesiynol.

Ar ôl nifer o gyngherddau lleol i'w gynorthwyo, gadawodd ei grefft yn 1933 pan enillodd ysgoloriaeth Sam Heilbut i astudio yn y Guildhall School of Music, Llundain. Yno, bu'n eistedd wrth draed Walter Hyde, ac ennill rhai o'r prif anrhydeddau, gan gynnwys gwobr Catherine Howard i denoriaid (1934), bathodyn aur yr ysgol (1937), a bathodyn y City of London Worshipful Company of Musicians (1938).

Yn 1938-39 daeth i gryn amlygrwydd pan ganodd Verdi a Mozart yn Glyndebourne, a phan ddewiswyd ef i ganu rhai o'r prif rannau mewn gwyliau cerddorol yn Sweden Denmarc a Gwlad Belg. Yn 1940, canodd Mozart yn Sadlers Wells, ac onibai i'r rhyfel ddrysu ei gynlluniau diamau y byddai hefyd wedi canu yn La Scala Milan ac yn y Metropolitan Opera House yn Efrog Newydd yn ddiweddarach y flwyddyn honno.

Yn ystod cyfnod ei wasanaeth milwrol (yn y Gwarchodlu Cymreig), 1940-45, bu'n brysur yn darlledu, recordio a chynnal cyngherddau ledled Prydain, ac oherwydd ei barodrwydd bob amser i ganu eitemau Cymraeg enillodd glust a chalon y genedl, a daeth yn eilun ar ei haelwydydd. Ar derfyn y rhyfel canodd yng ngwyliau Verdi a Mozart yn yr Is-Almaen (1946), ac erbyn 1954 cawsai'r anrhydedd o ganu dan fatwn rhai o brif arweinyddion ei ddydd. Bu hefyd yn darlledu 'n rheolaidd am dros chwarter canrif, a daeth rhai o'r cyfresi radio y cymerodd ran ynddynt o Gaerdydd, megis ' Melys Lais ', a ' Silver Chords ' yn wir boblogaidd.

Cafodd ddamwain yn 1954 a amharodd ar ei yrfa liwgar fel datganwr proffesiynol, ac er iddo ailgydio yn ei ganu yn 1960 yr oedd ansawdd ei lais wedi dirywio ar ôl iddo dreulio ysbeidiau meithion yn orweiddiog mewn ysbytai. Yn ystod cyfnod ei anterth yr oedd yn berchen llais persain a soniarus, o ansawdd telynegol hyfryd, a rhoddai ystyriaeth arbennig bob amser i eiriau'r gân y ceisiai ei dehongli. Yn Lloegr enillasai fri fel dehonglwr gweithiau Mozart, eithr yng Nghymru fe'i cofir fel datganwr a anfarwolodd ganeuon poblogaidd ac emyn-donau ei genedl.

Cyflwynwyd tysteb genedlaethol o £1,800 iddo mewn cyfarfod cyhoeddus yng Ngholeg Technegol sir y Fflint, 25 Chwefror 1961, ac yn Eisteddfod Genedlaethol y Fflint, 1969, sefydlwyd cronfa goffa yn dwyn ei enw'i estyn cefnogaeth ymarferol i rai o'n pobl ifanc addawol ym myd cerddoriaeth'.

Bu farw yn ŵr dibriod mewn ysbyty yn y Rhyl, 27 Mawrth 1969, a'i gladdu ym mynwent Picton, ger Gwesbyr.

Awdur

• Huw Williams, (1922 - 2002)

Ffynonellau

• Adnabyddiaeth bersonol
• Huw Williams, David Lloyd (1912-1969) 'Llais a hudodd genedl'

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: David Lloyd

Delweddau

• Geoff Charles, National Eisteddfod of Wales 1959, Caernarfon, Awst 3, 1959
• Geoff Charles, National Eisteddfod of Wales 1959, Caernarfon, Awst 3, 1959
• Geoff Charles, David Lloyd yn bwriadu ail-ddechrau canu'n gyhoeddus, Ionawr 14, 1960
• Geoff Charles, David Lloyd yn dychwelyd i ganu ac yn gweld gwneud ei record newydd gan Qualiton, Mehefin 9, 1960
• Robin Griffith, David Lloyd, y tenor Cymreig, Mehefin 1, 1961
• Geoff Charles, Eisteddfod Genedlaethol 1961, Rhosllannerchrugog, Awst 1, 1961
• Geoff Charles, Lluniau o David Lloyd y tenor yn yr Eisteddfod Genedlaethol, Awst 1, 1962
• Geoff Charles, Eisteddfod Genedlaethol 1962, Llanelli, Awst 6, 1962

Sain a Ffilm

• Rhidian Griffiths: Y Melys Lais: cofio David Lloyd

Dolenni Ychwanegol

• Archifau LlGC: David Lloyd Papers
• VIAF: 11867604
• Wikidata: Q5236710

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/