LEWIS LLOYD, EMMELINE (1827 - 1913), un o'r merched cyntaf oll i ddringo yn yr Alpau

Ganwyd 18 Tachwedd 1827, yn ail ferch Thomas Lewis Lloyd o Nantgwyllt (y plasty yng Nhwm Elan lle bu Shelley yn aros yn 1812 ond a foddwyd wrth greu cronfa'r Caban Coch) a'i wraig Anna Eliza Davies, merch Treforgan ger Aberteifi. Ar ôl gadael cartref, bu Emmeline yn ffermio a magu merlod mynydd yn Llandyfaelog Fach ger Aberhonddu. Gyda'i sêl am bysgota, hela'r dyfrgi a chrwydro'r bryniau, ystyrid hi yn dipyn o gymeriad ac yr oedd wrth ei bodd yn adrodd hanes ei theithiau a'i gorchestion. Ei hynodrwydd pennaf yw iddi fynd i'r Alpau i ddringo mynyddoedd yn gyson yn ystod yr 1860au a'r 1870au. Rhyw hanner dwsin o ferched yn unig a ddringai yn y cyfnod hwn ac ar wahân, efallai, i Lucy Walker o Lerpwl (1835 - 1916) y mae'n amheus a ymroddodd yr un ohonynt i ddringo o'i blaen hi. Dringai Lucy Walker yn ddieithriad gyda'i thad a'i brawd, ond merch arall, Isabella Straton, oedd cydymaith arferol Emmeline. Bu hefyd yn dringo gyda'i chwaer ieuengaf, Bessie, a briododd William Williams, ficer Llandyfaelog. Treuliodd ei thywysydd arferol, Jean Charlet o Argentière, flwyddyn yn wastrawd yn Nantgwyllt : flynyddoedd wedyn priododd Isabella. Ychydig o fanylion ynghylch esgyniadau Emmeline sydd ar gael ond hyhi oedd yr wythfed ferch i ddringo'r Mont Blanc ac ar 22 Medi 1871, hyhi (yn 44 oed) gydag Isabella a'r tywysydd Joseph Simond a gyflawnodd esgyniad cyntaf yr Aiguille du Moine (3412 m. neu 11,194 tr.) ger Chamonix. Yr un flwyddyn dringodd y ddwy ferch Monte Viso gyda Jean Charlet. Rhoddodd y ddwy gynnig aflwyddiannus ar y Matterhorn mor gynnar ag 1869, 4 blynedd ar ôl yr esgyniad cyntaf alaethus. Bu farw 22 Medi 1913, yn Hampstead Hill Gardens, Llundain, a'i chladdu yn Llansanffraid Cwmteuddwr, lle mae cofeb iddi yn yr eglwys.

Awdur

• Dr Ioan Bowen Rees, (1929 - 1999)

Ffynonellau

• The Radnor Express, 2 Hydref 1913
• H. M. Vaughan, The South Wales Squires, a Welsh picture of social life (Llundain 1926), pennod XIV
• Ronald Clark, The Victorian Mountaineers (Llundain 1953), 178-81
• Guide Vallot La Chaine du Mont Blanc (1965), 3
• Nea Morin, A Woman's Reach Mountaineering memoirs (Llundain 1968), Appendix 2: 'A survey of some notable feminine ascents'
• gwybodaeth oddi wrth y Cadfridog Robert S. Lewis, Rhaeadr Gwy, (gor-nai)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Emmeline Lewis Lloyd

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q16203457

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/