SIBLY, Syr THOMAS FRANKLIN (1883 - 1948), daearegwr, gweinyddwr prifysgol

Ganwyd 25 Hydref 1883 ym Mryste yn fab Thomas Dix Sibly a'i wraig Virginia (ganwyd Tonkin). Addysgwyd ef yn Wycliffe College, Stonehouse, St. Dunstan's, Burnham-on-sea, a Choleg Prifysgol Bryste lle y graddiodd yn y dosbarth cyntaf (Prifysgol Llundain) mewn ffiseg arbrofol yn 1903. Troes at ddaeareg ym Mhrifysgol Birmingham a bu'n Ysgolor Ymchwil ym Mryste 1905-07; graddiodd D.Sc. Llundain 1908. Bu'n ddarlithydd mewn daeareg (â gofal yr adran) yn King's College, Llundain, 1908-13, ac yn Athro Daeareg C.P.D.C., Caerdydd 1913-1918, ac yn Athro Daeareg Coleg Armstrong, Newcastle-upon-Tyne (Prifysgol Durham) 1918-1920. Penodwyd ef yn Brifathro cyntaf Coleg Prifysgol Abertawe yn 1920 a bu'n allweddol mewn gosod y sefydliad newydd ar sylfeini cadarn. Yr oedd yn arweinydd cadarn a chryf, yn ddadleuwr grymus ac yn weinyddwr o'r radd flaenaf. Dywedir mai ef a sicrhaodd na fu gan y coleg newydd unrhyw gymhlethdod israddol yn ei berthynas â cholegau hŷn y Brifysgol o'r dechrau cyntaf. Yn 1926 penodwyd ef yn Brif Swyddog Prifysgol Llundain, teitl a newidiwyd ar ei benodiad ef i Brifathro, a daeth yn Isganghellor Prifysgol Reading 1929-1946 lle y gwnaeth lawer i hybu datblygiad y brifysgol ieuanc honno. Yr oedd yn flaenllaw ym myd prifysgolion Prydain a'i ddoniau negydu yn sicrhau swyddi iddo megis Cadeirydd Pwyllgor yr Isganghellorion a Phrifathrawon (C.V.C.P.) 1938-43, Cadeirydd gweithredol Bureau Prifysgol yr Ymerodraeth Brydeinig, a bu'n aelod o Gyngor Ymgynghorol yr Adran Ymchwil Wyddonol a Diwydiannol, ac o'r Comisiwn Brenhinol ar Brifysgol Durham. Rhwng 1905 ac 1937 cyhoeddodd gyfres o erthyglau ar galchfeini carbonifferaidd. Bu'n aelod o'r Arolwg Ddaearegol 1917-18, ac yn Gadeirydd Bwrdd yr Arolwg Ddaearegol 1930-43. Gwnaed ef yn farchog yn 1938, a derbyniodd raddau D.Sc. Bryste, LL.D. er anrhydedd Cymru, Lerpwl, Bryste. Priododd Maude Evelyn Barfoot 1918 a bu iddynt un mab. Bu farw yn Reading 13 Ebrill 1948.

Awdur

• Dr Brynley Francis Roberts

Ffynonellau

• Who was who?
• Oxford Dictionary of National Biography
• D. Emrys Evans, The History of the University of Wales (1953)

Delweddau

• ArtUK: Sir Thomas Franklin Sibly (1883–1948)
• National Portrait Gallery (London): Sir (Thomas) Franklin Sibly

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 56143238
• Wikidata: Q5491823

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/