Y Bywgraffiadur Cymreig

LLYWELYN ap GRUFFYDD (bu farw 1282), tywysog Cymru cyfnod o fuddugoliaeth ar ôl buddugoliaeth bron yn ddi-dor. Oblegid gwendid Coron Lloegr a'r diffyg undeb ymhlith arglwyddi'r gororau ar y pryd, gallodd aduno Gogledd Cymru o Ddyfi i Ddyfrdwy a chydio wrthi rannau helaeth o ganolbarth y mars cyn belled â ffiniau Gwent; yn y cyfamser yr oedd yn amddiffyn y tiroedd a goncweriodd trwy ddwyn cyfres o gyrchoedd didrugaredd ar Dde Cymru. Yn 1258 gorfu i'r
LLYWELYN ap IORWERTH (Llywelyn Fawr; 1173 - 1240), tywysog Gwynedd -Muellt oddi ar William de Breos yn 1229 ac adennill Aberteifi yn 1231, a hynny ar adeg pan oedd yn gwrthweithio dylanwad perygl a godai ar y goror wrth fod swyddogion brenhinol yn crynhoi tiriogaethau eang at ei gilydd; Hubert de Burgh oedd y mwyaf egnïol yn hynny o beth. Daeth y cyfnod hwn i ben pan drefnwyd cytundeb Middle yn 1234, cytundeb a barodd fod heddwch cyfan gwbl bron am weddill oes Llywelyn
LOUGHER, ROBERT (bu farw 1585?), gŵr o'r gyfraith sifil, a gweinydd eglwysig ymwelodd y frenhines Elisabeth â Rhydychen yn 1566 yr oedd Lougher yn un o'r doethuriaid a ddewiswyd i 'ddadlau' ger ei bron hi ar y gyfraith wladol (4 Medi). Fe'i gwnaethpwyd yn un o gymrodyr gwreiddiol Coleg Iesu yn 1571; bu'n cynrychioli bwrdeisdref Penfro yn y Senedd, 1572, ac yn 1574 daeth yn feistr yn y siansri. Ym Mai 1577 gwnaeth Edwin Sandys, archesgob Caerefrog, ef yn ficer cyffredinol a
MACHEN, ARTHUR (1863 - 1947), awdur Ganwyd 3 Mawrth 1863. Treuliodd flynyddoedd ei ieuenctid yn rheithordy Llanddewi Fach yn ymyl Caerlleon-ar-Wysg a bu yn ysgol eglwys gadeiriol Henffordd hyd nes oedd yn 17 oed. Wedi treulio peth amser yn Llundain, bron a llewygu, daeth i feddu incwm annibynnol am gyfnod a chyhoeddi rhai o'i ystorïau cynnar gorau. Yr oedd eisoes wedi ysgrifennu cyfieithiad o waith Casanova a dau waith efelychiadol
MACKWORTH, Syr HUMPHREY (1657 - 1727), diwydiannwr a seneddwr , brydlesoedd a oedd bron yn gyfystyr â rhoddi iddynt hwy yn unig hawl i godi glo yn y cylch hwnnw. Adnewyddwyd y prydlesoedd hyn i Mackworth, a fu'n ddiwyd yn datblygu gweithio glo ar stadau ei wraig. Buasid yn toddi copr yng Nghastell Nedd yn niwedd yr 16eg ganrif, ac y mae'n bosibl i'r gwaith gael ei ddwyn ymlaen ar brydiau yn yr 17eg ganrif. Defnyddid glo lleol o'r cychwyn wrth doddi copr yno ac yng
MAELGWN GWYNEDD (bu farw c. 547) teyrn y mae Gildas yn galw sylw at eu drwg-weithredoedd; geilw Gildas ef yn ' Maglocunus, draig yr ynys,' yn deyrn milwrol a orchfygasai lawer o frenhinoedd eraill. Yr oedd yn dal o gorff - cf. ei enw ' Maelgwn Hir ' - ac yn fwy ei allu na neb bron o'i gyfoeswyr; yr oedd hefyd yn arweinydd medrus mewn rhyfel, braidd yn fyrbwyll ond yn garedig ei natur; eithr yr oedd iddo lawer o ffaeleddau ac yr oedd
MARTIN, Syr RICHARD (1843 - 1922), diwydiannwr a gŵr cyhoeddus yng Nghymru (1916-18), aeth Syr Richard ati ar unwaith i gael coleg prifysgol i Abertawe gyda phwyslais arbennig ar yr ochr dechnegol, a thystiodd dros y syniad yn bersonol ger bron y Comisiwn. Gymaint yr argraff a wnaed ar y Comisiwn, fel y cymeradwywyd codi'r cyfryw goleg. Sefydlwyd y coleg yn 1920, a phan osodwyd y garreg sylfaen gan y brenin Siôr V, galwodd ar Syr Richard ymlaen a'i wneud yn
MATTAN, MAHMOOD HUSSEIN (1923 - 1952), morwr a dioddefwr anghyfiawnder ôl i'r llofruddiaeth ddigwydd, aeth ditectifs i'w lety ond ni chafwyd hyd i dystiolaeth iddo fod ym mangre'r drosedd. Bron i wythnos wedi'r llofruddiaeth, a neb wedi ei arestio a'r ymchwiliad yn arafu, cynigiodd teulu'r dioddefydd wobr o £200 (cyfwerth â £7,000 yn 2023). Dyna a achosodd ddinistr Mattan, gan i sawl un ddod ymlaen, gan gynnwys Harold Cover, un o drigolion Tiger Bay o India'r
teulu MAURICE Clenennau, Glyn (Cywarch), Penmorfa called Ystymkegid, Clenenny, and Brynkir, Glasfryn or Cwmstrallyn; the other sect descended of Collwyn [ap Tangno], wherof are five houses or more, viz Whelog, Berkin, Bron y foel, Gwnfryn, Talhenbont, and the house of Hugh Gwyn ap John Wynne ap William, called Pennardd, all descended of their common ancestor, Ievan ap Einion ap Griffith.' Priododd MORRIS (neu MAURICE), mab hynaf JOHN AP MEREDYDD
MAURICE, WILLIAM (bu farw 1680), hynafiaethydd a chasglwr llawysgrifau y cymerwyd y rhan fwyaf ohoni i Wynnstay, ac yno mewn tân, 5-6 Mawrth 1858, y collwyd bron y cyfan. Ar wahân i'r llawysgrifau a nodwyd eisoes, y prif rai yn llaw William Maurice sy'n aros yw Llanstephan MS 15, Llanstephan MS 31, Llanstephan MS 54 a Llanstephan MS 197. Defnyddiai ar brydiau orgraff arbennig iddo'i hun, ac nid oedd un llawysgrif yn ddigon gwerthfawr yn ei olwg i'w gadw rhag ei
MAURICE, Syr WILLIAM (1542 - 1622), gwleidyddwr eisoes. Yn ystod blynyddoedd diwethaf y frenhines Elisabeth yr oedd gweinyddiad gwladol a milwrol Sir Gaernarfon bron yn gyfan gwbl yn cael ei rannu rhwng teulu Gwydir a theulu Clenennau. Heblaw bod yn ddirprwy-raglaw, bu Maurice yn siryf sir Gaernarfon yn 1581-2 a Sir Feirionnydd yn 1605-6. Bu'n cynrychioli sir Gaernarfon yn Senedd 1593 a Biwmares yn Senedd 1601. Eithr ni wnaeth yr un argraff yno cyn
MEYRICK, EDMUND (1636 - 1713), clerigwr, a noddwr addysg Ucheldre, op. cit., 308. Bedyddiwyd ef yn Llandderfel, 11 Mehefin 1636. Ei fam oedd Janet ferch John Vaughan o Gefnbodig, Llanycil. Aeth i Goleg Iesu, Rhydychen, yn 1656; etholwyd yn gymrawd yn 1662; ond rhoes ei gymrodoriaeth i fyny bron ar unwaith i briodi (â Sarah West, o swydd Buckingham) ac i gymryd ficeriaeth Eynsham. Yr oedd yn gaplan i'r iarll Carbery, a thrwy ddylanwad mawr y teulu hwnnw (yr

Canlyniadau chwilio

169 - 180 of 303 for "Bron"