Y Bywgraffiadur Cymreig

DAFYDD DDU ATHRO o HIRADDUG (fl. cyn 1400), gŵr y cysylltir ei enw â'r gramadeg neu'r 'llyfr cerddwriaeth' cyntaf sydd gennym drwyadl ansicr. Ffynnai traddodiad amdano fel gŵr hyddysg ac fel dewin, a mynnai'r enwog Dr. John Dee yn 1582 mai ef oedd Roger Bacon. Yr oedd ysgolheigion yr 16eg ganrif yn priodoli'r 'llyfr cerddwriaeth' iddo ef ac i Einion Offeiriad. Blodeuai Einion tua dechrau'r 14eg ganrif, ac felly awgrymir weithiau mai ychwanegu at lyfr Einion a wnaeth Dafydd Ddu. Ni sonnir am y ddau yn y copïau cynharaf ond fel
DAFYDD LLWYD ap Dafydd ab Einion ap Hywel (bu farw cyn 1469), gŵr o fri yng Nghydewain yng nghanol y 15fed ganrif, a noddwr hael i'r beirdd Gruffudd ab Einion, arglwydd y Tywyn. Bu iddynt ddau fab a merch - Rhys, Robert, ac Elen. RHYS AP DAFYDD LLWYD (bu farw 1469) Yr oedd yn ysgwïer i Edward IV, ac yn ystiward iddo yng Nghydewain, Ceri, Cyfeiliog, ac Arwystli. Bu hefyd yn llywodraethwr castell Trefaldwyn. Collwyd ef ym mrwydr Danesmore neu Fanbri, 1469. Canodd Dafydd Llwyd ap Llywelyn ap Gruffudd gywydd sy'n awgrymu bod ansicrwydd am ei
DAFYDD LLWYD ap LLYWELYN ap GRUFFUDD (c. 1420 - c. 1500) Fathafarn, Ef oedd awdur tua 50 o'r 200 o gywyddau brud ei gyfnod sydd ar gael, a dyna ei enwogrwydd pennaf Dafydd ap Ieuan ap Einion, a'r un modd ei elyn, William Herbert : ond y mae'n gwbl gyson yn y bôn, am na faliai fawr am yr ymrafael 'rhosynnaidd' Seisnig, ond yn unig fel y gallai roi ei gyfle i waredwr cenedl y Cymry. Dyhead am undod a gwaredigaeth ei genedl, a dig at y Saeson am ei difreinio, oedd prif gymelliadau ei frudio a'i awen. Heblaw ei gywyddau, ni cheir o'i waith yn aros ond un awdl wych i
DAFYDD NANMOR (fl. 15fed ganrif), bardd Cafodd ei enw o Nanmor ger Beddgelert, sef Nanmor Deudraeth. Canodd gywyddau yn null Dafydd ap Gwilym i wraig briod, Gwen o'r Ddôl (Dolfrïog), yn yr ardal, ac o'u hachos deolwyd ef o Wynedd trwy ddedfryd deuddeg o reithwyr. Digwyddodd hyn, meddai ef, pan oedd Dafydd ab Ifan ab Einion yn Ffrainc, sef y gŵr a enillodd glod wedyn fel cwnstabl castell Harlech, am wrthsefyll yn ddygn ymosodiad Herbert
DAVIES, DAVID LLOYD (Dewi Glan Peryddon; 1830 - 1881), bardd, datganwr, etc. Ganwyd 3ydd o Fawrth 1830 yn Llwyn Einion, gerllaw'r Bala, brawd John Davies ('Einion Ddu'). Daeth i'r amlwg fel cantwr bariton a difyrrwr mewn eisteddfodau, etc. - yng Nghymru ac, yn ddiweddarach, yn U.D.A. Cymdeithas Lenyddol Meirion a roes ei gyfle iddo i gychwyn. Enillodd lawer o wobrau mewn eisteddfodau - eisteddfod genedlaethol 1865 yn eu plith; cafodd y gadair yn eisteddfod Gwyl Dewi
DAVIES, EDWARD (1756 - 1831), clerigwr ac awdur llyfrau Ganwyd 7 Mehefin 1756 mewn fferm o'r enw Hendre Einion ym mhlwyf Llanfaredd yn sir Faesyfed. Fe'i haddysgwyd gan amryw offeiriaid yng nghymdogaeth ei gartref, ac yn 1774 bu am flwyddyn yn ysgol ramadeg Aberhonddu. Yna bu'n ysgolfeistr yn y Gelli (sef Hay), ac yn 1779 fe'i hurddwyd yn ddiacon. Bu'n gwasanaethu fel curad mewn amryw leoedd yn y cyffiniau hynny. Yn 1783, cafodd le fel athro yn ysgol
DAVIES, HUMPHREY (bu farw 1635), ficer Darywain, a chopïydd llawysgrifau Cymraeg , ac Evan Lloyd o Waun Einion. Dywed Richard a Sion Philip iddo yn ieuanc gyfieithu llyfrau estron i'r Gymraeg.
DEWI EINION - gweler DAVIES, DAVID LLOYD
EDERN DAFOD AUR, lunio dosbarth bychan ar lythrennau'r Gymraeg ac ar ffurfiau geiriau Ceir amryw gopïau o'r dosbarth hwn. Mynnai'r copïwyr weithiau mai Edern, mab Padarn Beisrudd, ydoedd, hynny yw, mai ef oedd tad Cunedda Wledig ! Dywedai'r Dr. John Davies, ar y llaw arall, mai tua 1280 y blodeuai. ' Iolo Morganwg ' oedd y cyntaf i haeru mai ei waith ef oedd y gramadeg a gysylltir ag enwau Einion Offeiriad a Dafydd Ddu o Hiraddug, a chan mai ei gopi ef ydoedd ffynhonnell yr un a
EINION ab EINION CLUD (bu farw 1191) - gweler ELSTAN GLODRYDD
EINION ap ANARAWD ap GRUFFYDD (bu farw 1163) - gweler ANARAWD ap GRUFFYDD
EINION ap COLLWYN (fl. 1100?) Forgannwg yn amser Iestyn - dywed George Owen o'r Henllys fod ei dad, Collwyn, yn nai i Angharad, ferch Ednowain ap Bleddyn o Ardudwy, a mam Iestyn. Mwy awgrymog fyth yw'r ffaith nad oes sillaf am Einion yn llyfr Syr John Lloyd ar hanes Cymru (gweler ei nodyn ar waelod t. 402), ac na fwriadai ei gynnwys yn y Bywgraffiadur hwn. Casglwyd y traddodiadau amdano, am y teuluoedd o'r Blaeneudir a honnai ddisgyn

Canlyniadau chwilio

13 - 24 of 95 for "Einion"