Y Bywgraffiadur Cymreig

ANEIRIN, bardd o fri yn hanner olaf y 6ed ganrif. . Gwahanol hollol yw'r ddau o ran eu hanian; nid yn yr un hanner o'r ganrif y blodeuent, a bu eu marw mor wahanol â'u byw. Anghredadwy hollol yw'r syniad y buasai'r un o'r ddau yn dewis llysenw Saesneg wrth gyfansoddi yn Lladin, petasai modd profi mai 'gild' - 'gold' yw bôn yr enw Gildas. Yn 'Llyfr Aneirin,' llawysgrif a ysgrifennwyd tua 1250, ceir cân hir o gant a thri o benillion a elwir 'odlau' i
ANIAN (bu farw 1306?), esgob Bangor Olynydd Richard (bu farw 1267). Cawsai y cabidwl ganiatâd i ethol ar 8 Tachwedd 1267; ar 12 Rhagfyr cadarnhaodd y brenin ddewisiad Anian, archddiacon Môn, ac fe'i cysegrwyd ef yng Nghaergaint cyn diwedd y flwyddyn. Yr oedd cymod Trefaldwyn yr Hydref cynt wedi peri mai Llywelyn ap Gruffydd oedd y gwr pwysicaf mewn cylchoedd Cymreig, ac am rai blynyddoedd bu Anian ac yntau mewn cytgord clos. Bu'n
ANIAN (bu farw 1293), esgob Llanelwy wedi ymdrechu - a hynny o ddifrif - cysylltu'r gair 'Schonaw' â rhywle yng nghymdogaeth Rotterdam. Nid oes dim a brawf fod Anian yn fab i Ynyr Nannau (fl. 1280) ac y mae'n annhebyg iawn iddo erioed fod yn gyffeswr i Edward I. Barn cronicl Peniarth, a grybwyllwyd eisoes, ydyw mai Anian oedd yr ymladdwr gorau a chryfaf erioed dros iawnderau ei esgobaeth - barn a ategir gan bopeth a ddigwyddodd yn ystod
APPERLEY, CHARLES JAMES (Nimrod; 1779 - 1843), awdur llyfrau ac ysgrifau ar hela, rhedegfeydd ceffylau, etc. ' Nimrod.' Tynnodd ei ysgrifau sylw ar unwaith a chynyddodd cylchrediad y Sporting Magazine, ond yr oedd ei ofynwyr yn pwyso arno a bu rhaid i Apperley fyned i fyw i Calais yn 1830. Dychwelodd i Loegr yn 1842, a bu farw yn Upper Belgrave Place, Pimlico, 19 Mai 1843. Bu ei ail fab, Major WILLIAM WYNNE APPERLEY, swyddog ym myddin India, farw ym Morben, ger Machynlleth, 25 Ebrill 1872. Ymhlith y llyfrau a
ARMSTRONG-JONES, ROBERT (1857 - 1943), meddyg ac arbenigwr ar anhwylderau'r ymennydd yr R.A.M.C., a chafodd y C.B.E. (Milwrol) yn 1919. Gwnaed ef yn farchog yn 1917. Mabwysiadodd Armstrong fel cyfenw ychwanegol yn 1913. Yr oedd yn Y.H. ac yn ddirprwy raglaw yn Llundain a Sir Gaernarfon, ac yn aelod o Gyngor ac yn is-lywydd Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion. Priododd, 1893, Margaret Elizabeth (bu farw Mai 1943), merch hynaf Syr Owen Roberts, Llundain, a Plas Dinas, Caernarfon
ARTHUR (fl. ? yn gynnar yn y 6ed ganrif), un o arwyr y Brytaniaid yn erbyn eu gelynion, yr hwn a ddaeth gydag amser yn brif ffigur cylch y chwedlau Arthuraidd llawnach yng ' Nghulhwch ac Olwen.' Ffigur chwedlonol yw hefyd yn y cyfeiriadau ato mewn cerddi Cymraeg gweddol gynnar; o'r rhain y pwysicaf yw ' Preiddeu Annwfn ' (Facsimile and Text of the Book of Taliesin, 54), yr englyn (The Black Book of Carmarthen, 67), a ddywed mai 'rhyfeddod hyd Ddydd y Farn fydd bedd i Arthur' - tyst i'r gred fod Arthur heb farw - a'r ymddiddan rhwng Arthur a'r porthor Glewlwyd
ASAPH (fl. c. 600)), sefydlydd tybiedig esgobaeth Llanelwy Ni wyddys ddim amdano ar wahân i'r hyn a ddywed traddodiad. Yn ôl ffurf hynaf ' Bonedd y Saint ' mab Sawyl (Samuel) Benuchel ydoedd ac ŵyr Pabo Post Prydain. (Efallai mai mwythair yw 'Penuchel' am 'Penisel,' y gair a geir mewn hanes cynharach.) Ceid rhannau o 'fuchedd' iddo yn ' Llyfr Coch Llanelwy,' a barnu oddi wrth y copïau sydd ar gael o'r llyfr coll hwnnw; ar wahân i hyn yr unig hanes am
ASGHAR, MOHAMMAD ('Oscar') (1945 - 2020), cyfrifydd a gwleidydd syndod i lawer gan fod ei safbwynt unoliaethol yn groes i bolisi Plaid Cymru o annibyniaeth i Gymru. Dywedodd Asghar ei hun ar goedd fod y cynnig o brofiad gwaith i'w ferch gan ASE Jill Evans yn ddylanwad ar ei benderfyniad. Pan etholwyd ef ym Mai 2007 i gynrychioli Plaid Cymru dros Dde-ddwyrain Cymru ef oedd yr aelod cyntaf o'r Senedd o leiafrif ethnig. Yn 2009 croesodd y llawr i ailymuno â'r Blaid
AUBREY, THOMAS (1808 - 1867), gweinidog Wesleaidd Ganwyd 13 Mai 1808 yng Nghefncoedcymer, plentyn hynaf Thomas ac Anne Aubrey. Dechreuodd bregethu cyn bod yn 15 oed, a derbyniwyd ef i'r weinidogaeth Wesleaidd yn 1826. Teithiodd ar nifer o gylchdeithiau yng Ngogledd Cymru ac yn Llundain, Lerpwl, a Merthyr Tydfil rhwng 1826 a 1865, pan aeth yn uwchrif. Bu'n gadeirydd talaith Gogledd Cymru o 1854 i 1865. Priododd Elizabeth, merch Robert a Gwen
AURELIUS CANINUS (fl. 540), tywysog Yr ail o'r pum tywysog Cymreig cyfoes yr ymosodir arnynt gan Gildas yn ei De Excidio, fel 'cenaw'r llaw' yn ei gyfres o anifeiliaid gwylltion. Ni roir inni unrhyw syniad am y rhan o'r wlad y teyrnasai Aurelius Caninus arni, eithr awgryma ei le yn y rhestr mai yn nyffryn Hafren yr oedd. Awgryma'r enw Aurelius dras Rufeinig; efallai ei fod yn un o ddisgynyddion tras pwdr Ambrosius Aurelianus a
AWBERY, STANLEY STEPHEN (1888 - 1969), gwleidydd, hanesydd lleol ac awdur wraig Elizabeth Jane ddau fab a thair merch. Bu ei wraig farw ym mis Ebrill 1969 ac yntau 7 Mai 1969.
BADDY, THOMAS (bu farw 1729), gweinidog Annibynnol, ac awdur Nid yw amser ei eni'n hysbys. Gellid meddwl mai dyn o Wrecsam oedd; pan roes y Bwrdd Presbyteraidd arian iddo yn 1690, disgrifir ef fel 'Mr. Tho. Baddie of Wrexham' (Nicholson and Axon, The Older Non-conformity in Kendal, 579); ac yr oedd ganddo frawd, Owen Baddy, yn ysgolfeistr yn Wrecsam (Palmer, The Older Nonconformity of Wrexham, 69 n.); dywedir mai ffurf lafar ar Madog yw 'Baddy.' Aeth Baddy

Canlyniadau chwilio

13 - 24 of 1867 for "Mai"