Y Bywgraffiadur Cymreig

BRYANT, TOM (1882 - 1946), telynor Ganwyd 22 Gorffennaf 1882 yn y Carpenter's Arms, Efail Isaf, ger Pontypridd, Morgannwg. Yr oedd John Bryant yn ewythr iddo, ac ef a'i dysgodd i ganu'r delyn. Dechreuodd yn ieuanc gystadlu ac ennill gwobrwyon mewn eisteddfodau. Enillodd y wobr gyntaf yn yr eisteddfod genedlaethol 1891-1896. Ymwelodd ag ardaloedd y deheudir gyda ' Watcyn Wyn ' ac ' Eos Morlais '; darlithiai ' Watcyn Wyn ' ar
REES, ROBERT (Eos Morlais; 1841 - 1892) Ganwyd 5 Ebrill (Sul y Pasg), 1841, yn Nowlais, Morgannwg, mab Hugh a Margaret Rees. Dygwyd ef i fyny ar lan afon Morlais, oddi wrth yr hon y cymerodd ei ffugenw. Collodd ei dad yn 8 oed, a dechreuodd weithio yn y pwll glo yn 9 oed. Meddai dalent arbennig fel adroddwr a chanwr yn blentyn. Cafodd ei wersi cyntaf mewn cerddoriaeth gan ei ewythr, ac astudiodd yntau lyfrau cerddoriaeth fel y daeth yn
teulu HOMFRAY, meistri gweithydd haearn Penydarren 1784. Yn yr un flwyddyn cymerodd y brodyr brydles ar ddarn o dir ag ynddo beth o'r mwyn haearn mwyaf cyfoethog yn yr ardaloedd hynny; gyda chymorth arian a chyngor eu tad, a help eu brawd THOMAS fel partner, adeiladasant ffwrnais ac adeiladau angenrheidiol eraill yn Penydarren, ar lan yr afon Morlais. Yn y gwaith hwn buont am flynyddoedd yn cynhyrchu llawer o haearn, a hwnnw o'r ansawdd gorau
HUWS, RHYS JONES (1862 - 1917), gweinidog gyda'r Annibynwyr Ganwyd 13 Mehefin 1862 yn Talywern Fach, Penegoes, ger Machynlleth. Goruchwyliwr yr olchfa yng ngweithfeydd plwm y Dyfngwm a'r Dylife oedd ei dad; hanai ei fam o linach 'Eos Morlais.' Symudasai ei deulu i fyw i Lechwedd Du, Dylife, ac yn yr ysgol eglwysig yno yr addysgwyd ef i ddechrau. Tua 13 oed cychwynnodd ar ei yrfa fel athro yn ysgol y Bwrdd yn Staylittle gerllaw. Ym Mawrth 1878 aeth i
SAMUEL, HOWEL WALTER (1881 - 1953), barnwr a gwleidydd . Yr oedd yn alluog a dewr iawn, a chanddo'r ddawn i wneud cyfeillion ym mhob cylch. Bu ei wraig farw yn Abertawe, 19 Awst 1939, a phriododd (2) yn Llandrindod 24 Ebrill 1941 ag Annie Gwladys, gweddw Syr Henry Gregg a merch David Morlais Samuel, Abertawe. Yr oedd hi'n aelod o Orsedd y Beirdd wrth yr enw 'Morlaisa'. Bu ef farw 5 Ebrill 1953.
CHANCE, THOMAS WILLIAMS (1872 - 1954), gweinidog (B) a phrifathro coleg anrhydedd yn y dosbarth I yn yr Hebraeg. Enillodd radd M.A. yn 1900 a gradd B.D. yn 1916. Ordeiniwyd ef yn 1899 yn weinidog eglwys Saesneg High Street, Merthyr Tudful. Penodwyd ef yn athro rhan-amser, yn darlithio ar Hanes yr Eglwys, yng Ngholeg y Bedyddwyr, Caerdydd, Ionawr 1904; ac yn athro llawn a hefyd yn ysgrifennydd ariannol yn 1908. Bu'n brifathro gweithredol y Coleg wedi marw John Morlais Davies
teulu HILL, meistri gwaith haearn Plymouth dram, at wasanaeth y tri chwmni, o'r gwaith hyd at Navigation (Abercynon yn awr). Yn yr un flwyddyn, sef 1803, cytunodd Hill (yr oedd yn beiriannydd profiadol) i wneuthur ffordd dram at wasanaeth y tri chwmni, y ffordd dram hon i gludo cerrig calch o chwareli Castell Morlais. Gan fod Richard Hill I a'i feibion (Richard Hill II ac ANTHONY HILL) yn awyddus i wella eu hamgylchiadau ac ychwanegu at eu
POWELL, ANNIE (1906 - 1986), athrawes, gwleidydd lleol a maer Comiwnyddol y Rhondda beidio cytuno bob amser â pholisïau Sofietaidd. Roedd wrth ei bodd yn dweud yr hanes amdani'n gwneud argraff ar Nikita Khrushchev trwy ganu anthem genedlaethol Cymru iddo mewn cynhadledd ryngwladol ym Moscow. Bu Annie Powell yn athro am ddeugain mlynedd, ac roedd yn weithgar yn Undeb Cenedlaethol yr Athrawon. Gwnaeth lawer o waith gyda chyrff cymunedol: bu'n is-lywydd Côr Meibion Morlais; dyfarnwyd MA
teulu CLARE rhyfel wedi torri rhwng Gilbert a'i gymydog Humphrey Bohun VII (c. 1250 - 1298), arglwydd Brycheiniog (ar y Bohuniaid, gweler y D.N.B. a William Rees, ' The Mediaeval Lordship of Brecon ' yn Trafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, 1915-6), am i Gilbert godi castell ar dir ar y ffin rhwng eu harglwyddiaethau - tir yr hawliai Bohun ei fod yn perthyn i Frycheiniog; y castell oedd castell Morlais
EOS MORLAIS - gweler REES, ROBERT

Canlyniadau chwilio

1 - 10 of 10 for "Morlais"