Y Bywgraffiadur Cymreig

PIERCE, ELLIS (Elis o'r Nant; 1841 - 1912), awdur rhamantau hanesyddol a llyfrwerthwr , 1884); Rhamant Hanesyddol: Gruffydd ab Cynan (Dolyddelen a Blaenau Ffestiniog, 1885); Gwilym Morgan: Neu gyfieithydd cyntaf yr Hen Destament i'r Gymraeg (Bala, 1890); Syr Williams o Benamnen (Caernarfon, 1894); Teulu'r Gilfach, neu Robert Sion (Caernarfon, 1897); a Dafydd ab Siencyn yr Herwr, a Rhysyr Arian Daear (Caernarfon, 1905). Ysgrifennai'n gyson i'r Faner o 1865 i 1900, a chyfrannodd i'r
DAFYDD ab OWAIN GWYNEDD (bu farw 1203) ymsefydlu yn awr yn y Berfeddwlad, gyda chastell hardd ganddo (Rhuddlan) a edmygid gan Gerallt Gymro a fu'n aros noson yno, pan oedd gyda'r archesgob Baldwin, yng ngwanwyn 1188. Yn 1194 cafodd ail ddyrnod gan ffawd. Cafodd ei boeni am beth amser gan ei nai ieuanc egnïol, Llywelyn ab Iorwerth, a ymrwymodd â'i gefndyr, meibion Cynan ab Owain Gwynedd, ac a orchfygodd Ddafydd yn llwyr, gyda'u cymorth, mewn
HOPKINS, BENJAMIN THOMAS (1897 - 1981), ffermwr a bardd dosbarth allanol i oedolion mewn athroniaeth, amaethyddiaeth a llenyddiaeth Gymraeg yn yr ysgol leol. Daeth i adnabod dau gyfaill a rannai ei ddiddordeb mewn barddoniaeth, Prosser Rhys (1901-1945) a Jenkin Morgan Edwards (1903-1978). Daeth y tri yn bennaf ffrindiau, i seiadu gyda'i gilydd, trin eu gwaith a chystadlu, a darllen i'w gilydd weithiau Cynan a R. Williams-Parry. Cafodd ei alw i'r fyddin yn
LLYWELYN ap IORWERTH (Llywelyn Fawr; 1173 - 1240), tywysog Gwynedd dreulio cyfnod (na wyddys fawr amdano) o brentisiaeth mewn dwyn arfau rhyfel a chymryd rhan yng ngwleidyddiaeth derfysglyd gogledd y wlad pan oedd eto'n ieuanc, ymunodd â'i gefndyr, meibion Cynan ab Owen, ac, yn 1194, gorchfygodd ei ewythr, Dafydd I, a chipio oddi ar hwnnw gyfran yn llywodraeth y Berfeddwlad a dyfod, yn 1197, yn unig reolwr y rhanbarth hwnnw. Wedi iddo gymryd yr Wyddgrug i'w feddiant yn
teulu MARSHAL, ieirll Penfro ddaeth â byddin o Iwerddon i ailgymryd Aberteifi a Chaerfyrddin a hefyd Emlyn, a gorfu i'r tywysog ddyfod i gytundeb. Penodwyd yr iarll yn gwnstabl cestyll Aberteifi a Chaerfyrddin a bu'r cestyll yn ei ddwylo hyd 1226. Cafodd gymorth Cynan ap Hywel ap Rhys yn y brwydro hwn, ac am ei wasanaeth rhoddodd yr iarll Emlyn ac Ystlwyf iddo. Parhaodd Caerlleon yn ei feddiant hyd ddiwedd ei oes er gwaethaf yr
OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), 'Tywysog Cymru' ddisgynnydd o Owain Gwynedd a Gruffydd ap Cynan; ac wedi marw Owen ap Tomas ap Rhodri yn 1378, ychydig a oedd yn aros a chanddynt well hawl na'r eiddo ef i etifeddiaeth y tywysogion Llywelyn. Priododd (yn 1383, efallai) â Margaret, ferch David Hanmer, Maelor; bu chwe mab ac amryw o ferched o'r briodas. O'r meibion ymddengys mai Maredudd yn unig a oroesodd ei dad. Nid oedd unrhyw argoel ym mywyd cynnar Owain
CHARLES, GEOFFREY (1909 - 2002), ffotograffydd uchafbwynt yn hynny o beth oedd ei gywaith gyda John Roberts Williams a Cynan -'Yr Etifeddiaeth.' Saethwyd y ffilm mewn du a gwyn a chafodd ei dangos am y tro cyntaf yn y Gymraeg a'r Saesneg (dan y teitl 'The Heritage') yn Eisteddfod Genedlaethol Dolgellau yn 1949. Ymhlith ei ffilmiau eraill y mae Tir Na Nog a ffilmiwyd yn Iwerddon; Y Cymro - ffilm am argraffu; taith ddiwylliannol i Sbaen dan Franco yn
GRUFFUDD AP LLYWELYN (bu farw 1064), brenin Gwynedd 1039-1064 a phenarglwydd ar y Cymry oll gyflwyno ei ben a blaenddelw ei long. Rhannwyd Gwynedd a Phowys rhwng ei hanner brodyr ar ochr ei fam, Bleddyn a Rhiwallon, meibion Cynfyn. Roedd yr atgofion am Gruffudd yn amrywiol. I'r Cymry roedd yn ddelfryd o dywysog buddugoliaethus. Cafodd Gruffudd ap Cynan hyd yn oed, mab y gŵr a'i lladdodd, ei gysylltu â'r cof amdano. Yn ôl hanes ei fywyd, yn ystod ymgyrch gyntaf Gruffudd i Gymru rhoddwyd crys a
teulu ROBINSON Conwy, Monachdy, Gwersyllt, da fel pregethwr (credai Syr John Wynn o Wydir mai ei bregethau difyfyr, 'o'r frest,' oedd orau) ac fel ysgolhaig a ieithydd; ar gais tad Syr John Wynn cyfieithodd hanes Cymraeg bywyd Gruffydd ap Cynan i'r Lladin (y mae wedi ei argraffu yn Archæologia Cambrensis, III, xii, 30, 112), ac ysgrifennodd draethawd (sydd heb ei gyhoeddi) ar hanes yr eglwys gadeiriol : cymerwyd y dabled goffa bres oddi yno
EVANS, MEREDYDD (1919 - 2015), ymgyrchydd, cerddor, athronydd a chynhyrchydd teledu ef i olynu Cynan yn Adran Efrydiau Allanol, Bangor. Ond cyn pen dim fe fyddai'n newid trywydd unwaith eto pan benodwyd ef yn 1963 yn Bennaeth Adloniant Ysgafn BBC Cymru. Treuliodd ddegawd eithriadol o lwyddiannus yn sefydlu'r gwasanaeth newydd, yn adnabod talentau newydd fel Meic Stevens, Ryan Davies a Margaret Williams, yn mynnu'r gorau i'r gwasanaeth Cymraeg ac yn comisiynu cyfresi fel Hob y Deri
CYNAN - gweler JONES, Syr CYNAN ALBERT EVANS
EVANS-JONES, CYNAN ALBERT - gweler JONES, Syr CYNAN ALBERT EVANS

Canlyniadau chwilio

49 - 60 of 60 for "cynan"