Rydych yn darllen erthygl a archifwyd.

MATHEWS, ABRAHAM (1832 - 1899); gweinidog, arloeswr, a llenor

Ganwyd yn Llanidloes yn 1832. Bu yng Ngholeg Annibynnol y Bala dan M. D. Jones, 1856-9. Ordeiniwyd ef yn weinidog Horeb, Llwydcoed, Aberdâr, yn 1859, a bu yno bum mlynedd. Priododd yn 1863. Aeth i'r Wladfa gyda'r fintai gyntaf yn 1865, a llafuriodd yn galed yno fel gweinidog ac amaethwr weddill ei oes. Bu'n un o'r arweinwyr dycnaf yn y cyfnod cyntaf. Ymwelodd â Chymru a'r Unol Daleithiau yn 1874, a llwyddodd i gasglu mintai o'r naill le a'r llall i fentro i'r Wladfa. Yn ystod ei ymweliad â Chymru 1893-4 bu'n gofalu am eglwys Canton, Caerdydd, ac ysgrifennodd ei lyfr ar hanes cynnar y Wladfa, Hanes y Wladfa Gymreig (Aberdâr). Hwn yw'r llyfr tecaf a diogelaf ar hanes cynnar y Wladfa. Bu'n golygu 'r Drafod 1896-9. Bu farw 1 Ebrill 1899, a'i gladdu ym mynwent Moreia; dadorchuddiwyd tabled i'w goffadwriaeth yn y capel hwnnw yn 1949.

Awdur

• Y Parchedig Richard Bryn Williams, (1902 - 1981)

Ffynonellau

• Y Dravod, Mai 1949
• W. M. Hughes, Ar Lannau'r Camwy, 173
• R. Bryn Williams, Lloffion o'r Wladfa (Dinbych 1944), 23-5
• R. Bryn Williams, Rhyddiaith y Wladfa (Dinbych 1949), 22, 32-3

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Abraham Matthews

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q589424

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/