DYER, JOHN (1699 - 1757), bardd

Ail fab Robert Dyer, cyfreithiwr a oedd yn byw yn Abersanen, Llanfynydd, Sir Gaerfyrddin, ar y pryd. (Yn 1710 prynodd Aberglasney, ym mhlwyf cyfagos Llangathen). Bedyddiwyd John yn eglwys Llanfynydd 13 Awst 1699 a thebyg mai yn Abersanen y'i ganwyd ychydig cyn hynny.

Ar ôl derbyn addysg yn Ysgol Westminster, aeth John i swyddfa ei dad, a phan fu hwnnw farw aeth yn ddisgybl i Jonathan Richardson (1665 - 1745), awdur Theory of Painting, 1715. Yn ddiweddarach crwydrodd Dyer trwy Dde Cymru a'r gororau i baentio. Er mwyn datblygu ei ddawn artistaidd aeth i'r Eidal; yno dug adfeilion baddondy Caracalla ar gof iddo y deri 'On Merlin's mount, or Snowden's rugged sides' a'u canghennau wedi eu gwasgaru gan y storm. Yn 1726 dychwelodd i Loegr a dod i adnabod Aaron Hill, dramaydd, a'i gyfeillion James Thomson a Richard Savage yn eu plith.

Yn A New Miscellany, y tybir ei gyhoeddi yn 1726, ymddangosodd 'Grongar Hill,' cân Dyer mewn llinellau wyth sillaf; daeth allan yr un flwyddyn mewn fersiwn bindarig yn Miscellaneous Poems and Translations (gol. Savage), a thrachefn yr un flwyddyn yn Miscellaneous Poems (gol. D. Lewis) - y tro olaf hwn yn llinellau wyth sillaf. Arferai fersiwn lawysgrif o'r gân fod yn eiddo Lady Hertford - perthynai Dyer a Thomson i'w chylch hi, ac yr oeddynt yn gyfeillion da. Y mae cân ar gael yn mynegi gofid am iddynt ymwahanu; efallai mai yr hyn a roes fod i'r gân ydoedd cynnig a wnaeth Dyer i fod yn amaethwr yn Mapleton, Swydd Henffordd. Eithr newidiwyd ei gynlluniau. Priododd ryw Miss Ensor, ac ordeiniwyd ef. O hynny ymlaen bu mewn gwahanol fywiolaethau yn swyddi Leicester a Lincoln; yn 1751 aeth i wasnaethu yn Coningsby, lle y claddwyd ef 15 Rhagfyr 1757.

Ysbrydolwyd 'Grongar Hill,' cân enwocaf Dyer, gan y golygfeydd yn Aberglasney a'r cylch; cyhoeddwyd yn Llanymddyfri yn 1832 fersiwn Gymraeg Thomas Davies, Crugywheel, ohoni. Dwy gân nodedig arall ydyw 'The Ruins of Rome,' 1740, a 'The Fleece,' 1757; ceir llawer o atgofion am Gymru yn yr olaf. Y mae i Dyer beth pwysigrwydd fel bardd-baentiwr. Cawsai gwaith yr arlunydd Ffrangeg Claude ddylanwad ar ei farddoniaeth, ac y mae'n bosibl ystyried Dyer yn hytrach na Thomson fel gwir arloesydd barddoniaeth yn disgrifio golygfeydd natur. Talodd William Wordsworth deyrnged iddo mewn soned - 'To the Poet, John Dyer.'

Awdur

• Yr Athro Emeritus Herbert Gladstone Wright, (1888 - 1962)

Ffynonellau

• The Cambridge Bibliography of English Literature (Caergrawnt 1940), ii, 315
• Oxford Dictionary of National Biography
• Samuel Johnson, The Lives of the Most Eminent English Poets … A new edition, corrected, etc (Llundain 1794)
• Edward Thomas, rhagymadrodd i Dyer's The poems of John Dyer (Llundain 1903), 1913
• H. S. Hughes yn Modern Philology a journal devoted to research in modern languages and literatures xxvii
• W. Arthur, The Red Dragon, x, Sept. 1886 tt.208-28
• E. W. Manwaring, Italian Landscape in Eighteenth Century England a study chiefly of the influence of Claude Lorrain and Salvator Rosa on English taste, 1700-1800 (New York 1925) 3, 96, 98-101
• William Davies, Llandeilo-Vawr and its Neighbourhood past and present together with zoological, botanical and geological sketches, as well as a review of the commerce and commercial capabilities (1858)
• F. Green, West Wales Historical Records (1910–29), VII, 93-108
• Belinda Humfrey, John Dyer (1980)
• gwybodaeth ychwanegol gan Mr Denys Smith, Llandeilo

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: John Dyer

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 385144783134535772095
• Wikidata: Q3397435

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/