EDWARDS, THOMAS ('Cynonfardd '; 1848 - 1927), gweinidog Annibynnol ac eisteddfodwr

Ganwyd yn Glandŵr, Abertawe, 6 Rhagfyr 1848. Symudodd yn ifanc i Gwmbach, Aberdâr, cafodd addysg elfennol yng Nghwmbach ac Aberdâr, a bu'n ddisgybl ac athro cynorthwyol ym Merthyr Tydfil. Dechreuodd bregethu ym Mynydd Seion, Cwmbach. Bu yng Ngholeg Presbyteraidd Caerfyrddin, 1868-70. Ymfudodd i America yn 1870 er mwyn iechyd, a bu'n weinidog eglwys Annibynnol Mineral Ridge, Ohio, 1871-2, yr Eglwys Gynulleidfaol Gyntaf, Wilkes-barre, Pa., 1872-8, Wilkes-barre ac Edwardsville 1878-80, Edwardsville 1880-91, Ebeneser, Caerdydd, 1891-3, Edwardsville 1893-1927. Yr oedd yn un o weinidogion mwyaf llwyddiannus ei gyfnod yn America - ei eglwys yn un o'r rhai mwyaf yn y Taleithiau. Meddai bersonoliaeth urddasol, llais da dan reolaeth berffaith; yr oedd yn bregethwr poblogaidd a huawdl, yn drefnydd eglwysig medrus, ac yn arweinydd yn ei enwad.

Urddwyd ef yn archdderwydd yn America yn 1913 gan ' Dyfed,' a bu'n oleuad mawr yn y byd eisteddfodol. Cipiodd wobrau pwysig mewn barddoniaeth; cyfansoddodd lawer o emynau; ond yn bennaf, cyfrifid ef yn arweinydd eisteddfod ar ei ben ei hun. Rhwng 1891 a 1897 bu'n arwain pump o eisteddfodau cenedlaethol Cymru. Bu'n athro areithyddiaeth yng Ngholeg Wyoming, Kingston, Pa., 1880-90. Cyhoeddodd Darllen a Siarad, 1891, gwaith a gafodd gylchrediad helaeth. Cyhoeddodd hefyd Y Mayflower a Chaniadau Eraill (Utica, 1877). Bu farw 13 Mawrth 1927.

Awdur

• Y Parchedig John Dyfnallt Owen, (1873 - 1956)

Ffynonellau

• David Jones, Memorial volume of Welsh Congregationalists in Pennsylvania, U.S.A., their churches, periodical convocations, clergy and prominent lay members (Utica 1934), 214-20
• H. Blackwell, NLW MSS 9256A: A Dictionary of Welsh Biography
• E. Pan Jones, Oriel Coleg Presbyteraidd, Caerfyrddin: yn cynwys hanes yr holl fyfyrwyr fu yn y coleg o 1796 hyd 1899 (Merthyr Tydfil 1909), 123-4

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734439

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/