EVANS, JOHN (1814 - 1875), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a ddaeth yn adnabyddus fel 'I. D. Ffraid' ac 'Adda Jones'

Ganwyd yn Llansantffraid Glan Conwy, 23 Gorffennaf 1814. Bu yn ysgol Thomas Lloyd, Abergele, am ychydig fisoedd yn 1824, a chafodd dymor byr yn ysgol John Hughes, Wrexham, tua 1830. Dechreuodd weithio yn siop ei ewythr yng Nglan Conwy pan yn 11 oed, ac ar wahân i'w dymor yn Wrecsam yno y bu ar hyd ei oes. Daeth pedwar busnes arall i'w ofal - siop gweithio hoelion, melin lifio, melin ddŵr, a siop arall. Priododd yn 1836 a chafodd chwech ô blant; bu farw ei wraig yn 1850. Ailbriododd yn 1853. Pan yn 16 oed ysgrifennodd Hanes yr Iddewon (Llanrwst, 1831). Ef oedd golygydd a rhan-awdur Difyrwch Bechgyn Glanau Conway (Llanrwst, 1835). Gwnaeth Eiriadur Saesneg-Gymraeg gyda 'geirlyfr llysieuol' (Llanrwst, 1847), ac ysgrifennodd Pennau Teuluoedd a'r Ysgol Sabothol (Dinbych, 1870). Daeth yn enwog fel cyfieithydd; ei orchestwaith oedd Coll Gwynfa (Wrecsam, 1865), ond cyfieithodd hefyd Bywyd Turpin Leidr (Llanrwst, 1835), a Nos Feddyliau Young (heb ei gyhoeddi; NLW MS 4757B ). Dechreuodd bregethu yn 1840 ac fe'i hordeiniwyd yn 1853 ond ni bu ganddo ofal eglwys. Beirniadai'n gyson yn yr eisteddfodau, a daeth yn un o brif arweinwyr y mudiad dirwestol yn y Gogledd. Bu hefyd yn oruchwyliwr Cymdeithas Rhyddhad Crefydd. Ef oedd awdur 'Llythyrau Adda Jones' a ymddangosodd yn Baner ac Amserau Cymru o Ionawr 1869 hyd Rhagfyr 1874 - cyfres o 483. Gwnaed tysteb genedlaethol iddo yn 1869. Bu farw 4 Mawrth 1875.

Awdur

• Wilbert Lloyd Roberts, (1925 - 1996)

Ffynonellau

• Y Geninen (Gŵyl Dewi), 1888, 1-11
• traethawd (MS.) O. Gaianydd Williams ar John Evans (trwy ganiatad Miss M. Gaianydd Williams)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: John Evans

Delweddau

• John Thomas, John Evans

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 120568264
• Wikidata: Q5967953

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/