HERBERT, EDWARD (1583 - 1648), barwn 1af Herbert (o) Cherbury

Ganwyd 3 Mawrth 1583 yn Eyton-on-Severn, mab Richard a Magdalen Herbert, castell Trefaldwyn. Aeth i Goleg University, Rhydychen, ym mis Mai 1596. Priododd Mary Herbert yn 1599 a bu'n byw yn Llundain i gychwyn cyn dychwelyd i Drefaldwyn yn 1605; yno cafodd ei ddewis yn ustus heddwch ac yn siryf.

Yn 1608 aeth ar daith i Ewrop - y gyntaf o'r teithiau a ddisgrifir mewn dull mor fywiog yn ei Life, un o'r hunangofiannau cyntaf yn yr iaith Saesneg. Dewiswyd ef yn llysgennad Lloegr yn Paris yn 1619, a bu'n byw yno mewn dull pur rwysgfawr hyd nes collodd y swydd yn 1624. Crewyd ef yn arglwydd Herbert (o) Cherbury yn 1629, eithr ymddengys ei fod yn siomedig am na chafodd ei gydnabod a'i ad-dalu fel y disgwyliai am ei wasanaeth i'r Goron. Yn ystod y Rhyfel Cartrefol yr oedd yn amhleidiol; gwrthododd droeon gydsynio â cheisiadau i ymuno â phlaid y Brenhinwyr. Pan gymerodd llu'r Senedd ei gastell, symudodd Herbert i Lundain, ac yno y bu farw ar 20 Awst 1648.

Yr oedd Herbert yn ŵr golygus, coegfalch, teimladol, ac yn feddyliwr dwfn a gwrol - yn gymysgfa ryfedd o athronydd a digrifwas. Yr oedd iddo bersonoliaeth gref a fowldiwyd mewn oes o drawsnewid - o oes prysurdeb a gweithgarwch cyfnod Elisabeth i oes rheswm blynyddoedd olaf cyfnod y Stiwartiaid. Y mae ei De Veritate, 1624, yn pontio'r agendor rhwng meddwl cyfnod y Dadeni a'r cyfnod presennol, ac y mae ei ysgrifeniadau ar grefydd yn dangos y ffordd tuag at ddeistiaeth a diwinyddiaeth ryddfrydig y cyfnod diweddarach.

Awdur

• Yr Athro Richard Ithamar Aaron, (1901 - 1987)

Ffynonellau

• Barwn Edward Herbert, Lee (gol.), The autobiography of Edward Lord Herbert of Cherbury (Gregynog Press 1928)
• Smith, The Poems, English & Latin, of Edward, Lord Herbert of Cherbury (Oxford 1923)
• M. H. Carre (cyf. a gol.), De Veritate (1624, 1937)
• De Causis errorum una cum tractatu de Religione Laici, et appendice ad Sacerdotes nec non quibusdam poematibus. (De vita humana disquisitio (1645)
• H. R. Hutcheson (cyf. a gol.), Lord Herbert of Cherbury's De religione laici (1944)
• De Religione Gentilium, errorumque apud eos causis (1663)
• Wright (gol.), Religio Laici
• The Modern Language Review, 28, 1933
• R. I. Aaron yn The Modern Language Review, 36, 1941
• R. I. Aaron yn Mind, 54,1945 (y rhain yn delio â llawysgrifau Herbert)
• ar athroniaeth Herbert gweler rhagymadroddion M. H. Carre a H. R. Hutcheson (uchod), a Sorley, yn Mind, iii, 1894

Gweithiau

• Barwn Edward Herbert, Horace Walpole (gol.), The life of Edward Lord Herbert of Cherbury: written by himself (Twickenham 1764)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 46608
• Wikidata: Q713004

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/