JONES, JOHN ('Mathetes'; 1821 - 1878), gweinidog Bedyddwyr a llenor

Ganwyd ym Mancyfelin, Cilrhedyn, 16 Gorffennaf 1821, plentyn hynaf Roger a Mary Jones, a'i fagu yn Nhanyrhelyg, Cenarth. Aeth i'r gwaith glo yn Nowlais yn 1837 ac ymaelodi yno yn eglwys y Bedyddwyr yng Nghaersalem yn 1839. Traddododd ei bregeth gyntaf yn Hirwaun yn 1841, ac aeth i Goleg Hwlffordd yn Awst 1843, wedi cwrs byr o addysg yn ysgol ramadeg Aberteifi. Ordeiniwyd ef ym Mhorthyrhyd 27 Mai 1846, a symudodd i'r Deml, Casnewydd, 1854, Llangollen (yn gyd-weinidog â'r Dr. John Prichard), 1857, Llanfachraeth (Môn), 1859, y Pil (Morgannwg), 1861, Penuel, Rhymni, 1862 (gyda Siloam, Tafarnau-Bach, 1871-5), a Llansawel (Briton Ferry), 1877. Bu farw yno 18 Tachwedd 1878, a chladdwyd ef yn y Pant, Dowlais. Priododd deirgwaith, a ganed iddo chwech o blant.

Yr oedd yn llenor o fri. Bu'n fuddugol droeon ar draethodau eisteddfodol gan gynnwys traethawd ar ' Adnoddau Mwnawl Gogledd Cymru ' yn Llangollen, 1858, a chyhoeddodd lawer iawn o ysgrifau, yn arbennig yn Seren Gomer. Cyhoeddodd hefyd Y Bedydd Cristionogol a Thaenelliad Babanod, 1863, a Pregeth i Fyfyrwyr Coleg Hwlffordd … 1865, ac i Fyfyrwyr Coleg Pontypwl … 1870 [1871], ond cofir ef orau am ei Geiriadur Beiblaidd a Duwinyddol (3 cyf. 1864-9-83) a'i Areithfa Mathetes, 1873. Bu'n gyd-olygydd Y Greal, 1857-9, a'r Arweinydd, 1869-70.

Gweithiodd yn galed hefyd dros ddirwest ac addysg. Cododd ysgol rad yn Llanfachraeth, ac etholwyd ef ar fwrdd ysgol Bedwellty yn aelod yn 1871 ac yn is-gadeirydd yn 1874. Cedwir cyfrol o'i bregethau yn NLW MS 691B .

Awdur

• Benjamin George Owens

Ffynonellau

• D. Bowen ('Myfyr Hefin'), Cofiant y Parch. John Jones, 'Mathetes' (1921)
• Oxford Dictionary of National Biography
• William Walters, Arwydd o Barch i Ddewrion Bedyddiedig sef, y diweddar barchedigion John Jones (Mathetes), Llansawel, a Daniel Davies, D.D., Llanelli (Aberdar 1879)
• Watkins, Tlysau Awen sef, cyfansoddiadau John Watkins (Ioan Gwent), Rhymni, 1880
• Seren Gomer, 1882, 1884, 1912
• Y Geninen, 1922

Darllen Pellach

• Mathetes, Papur Pawb, 14 Mawrth 1896, t.8
• Erthygl Wicipedia: John Jones

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q18084617

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/