KNIGHT, HENRY HEY (1795 - 1857), clerigwr a hynafiaethydd

Ganwyd yn Tewkesbury (bedyddiwyd ef yno 22 Hydref 1795), yn drydydd mab i Robert Knight (1764 - 1819), ficer Tewkesbury (gyda Bayton, Swydd Gaerwrangon) o 1792 hyd 1818; yr oedd ei fam, Harriett Mercy Knight (1769? - 1846) yn wyres i'r diwinydd Ymneilltuol enwog Philip Doddridge; cafodd Robert Knight o leiaf bedwar mab a phedair merch o'i ddwy briodas, a H. H. Knight oedd y mab cyntaf o'r ail. O Fryste yr hanoedd tylwyth Knight o Landidwg; trwy briodas yn 1708 yr etifeddodd glwm o faenorydd o gwmpas Trenewydd Notais ym Morgannwg (Sger, Llandidwg, Notais, ac eraill), a berthynai cyn hynny i deulu Lougher. Bu farw ficer Tewkesbury o flaen ei frawd a oedd yn ben y teulu, ond etifeddwyd y tiroedd yn ei le gan ei fab, yntau'n Robert ac yntau'n glerigwr (bu'n rheithor Trenewydd Notais, 1818-54), yn 1825 - gwerthodd ef lawer o'r tiroedd wedyn, ond deil ei ddisgynyddion i fyw yng Nghwrt Llandidwg.

Bu H. H. Knight yng ngholegau Merton ac Exeter yn Rhydychen, graddiodd yn y dosbarth blaenaf yn y clasuron yn 1817, a bu'n gymrawd o Goleg y Frenhines o 1820 hyd 1827. Ar y dydd olaf yn 1826, sefydlwyd ef yn rheithor Castell Nedd, a gwasnaethodd yn ddiwyd yno hyd Ragfyr 1854, pryd yr olynodd ei hanner-brawd hyn nag ef ym mywoliaeth (deuluol, i bob pwrpas) Trenewydd Notais. O hynny allan, Cwrt Notais oedd ei breswyl wastadol - eisoes er tua 1830 edrychai ar y ty hwnnw fel ei gartref - ac yno y bu farw'n ddibriod ar 30 Medi 1857. Aeth y fywoliaeth wedyn i'r pedwerydd o'r brodyr, EDWARD DODDRIDGE KNIGHT (1806? - 1873), a breswyliai yntau yng Nghwrt Notais sydd eto yn nwylo disgynyddion ei ferch. Daeth chwaer (hynaf) y tri brawd, ANNE BASSETT KNIGHT (1794 - 1825), yn wraig i'r Parch. John Blackmore, ac felly'n fam i'r nofelydd Richard Doddridge Blackmore. Bwriai hwnnw yn ei ieuenctid lawer o'i amser yng Nghwrt Notais gyda'i ewythr H. H. Knight; darluniodd ef yn un o'i nofelau, a chafodd lawer o arian ar ei ôl. Yng Nghwrt Notais y dechreuodd Blackmore sgrifennu The Maid of Sker, ac â'r gymdogaeth honno y mae a fynno llawer o'r stori.

Fel hynafiaethydd yr haedda H. H. Knight ei gofio. Yr oedd yn un o aelodau cyntaf a mwyaf gweithgar Cymdeithas Hynafiaethau Cymru, ac yn awdur amryw draethodau hynafiaethol (rhestr yn Phillips, Hist. of the Vale of Neath, 115); y pwysicaf o'r rhain yw'r papur gwerthfawr, ' An Account of Newton Nottage ' (Archæologia Cambrensis, 1853, 90-8, 161-80, 229-62), sy'n adrodd hanes Llandidwg a thiroedd eraill y Twrbiliaid, y Lougheriaid, a'r Knights.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Cofnodion plwyfol Tewkesbury a Threnewydd Notais
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• Thomas Nicholas, The History and Antiquities of Glamorgan
• Oxford Dictionary of National Biography, atodiad cyntaf, dan ' Blackmore, R.D. '
• Y Llenor: cylchgrawn chwarterol dan nawdd cymdeithasau Cymraeg y colegau cenedlaethol, Hydref 1949
• gwybodaeth gan Mr. Henry Knight o Gwrt Llandidwg

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733148

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/