MATTHEWS, MARMADUKE (1606-1683?), gweinidog a drowyd allan

Ganwyd yn Abertawe, 1606, yn fab i Matthew Johnes, Nydfywch, Llangyfelach, a Mary ei wraig. Derbyniwyd ef yn All Souls, Rhydychen, 20 Chwefror 1623/4, a graddiodd yn B.A. 25 Chwefror 1624/5 ac yn M.A. 5 Gorffennaf 1627 (Foster, Alumni Oxonienses). Yn 1636 yr oedd yn ficer Penmain yng Ngwyr, a dangosodd dueddiadau Piwritanaidd annerbyniol gan esgob Tyddewi. Cychwynnwyd achos yn ei erbyn yn Llys yr Uchel Gomisiwn, ond ymfudodd ef i'r America ym 1638, a bu'n weinidog Yarmouth (1640) a mannau eraill yn New England. Dychwelodd yn 1654 ar gais y cyrnol Philip Jones, a daeth yn weinidog S. John, Abertawe. Fe'i trowyd allan yn 1662. Tan yr ' Act of Indulgence ' cymerodd drwydded i bregethu, gan ei alw ei hun yn Annibynnwr. Bu farw tua 1683. Efe oedd awdur The Messiah Magnified (London, 1659) a The Reconciling Remonstrance (London, c. 1670).

Mab iddo oedd LEMUEL MATTHEWS (1644 - 1705), archddiacon Down. Ymaelododd yn y brifysgol o Goleg All Souls, Rhydychen, 25 Mai 1661, ac wedyn daeth yn gaplan i Jeremy Taylor, esgob Down. Gwnaed ef yn archddiacon Down 2 Tachwedd 1674, ac fe'i hapwyntiwyd yn ganghellor Down a Connor yn 1690. Amheuwyd ei fod yn euog o droseddiadau eglwysig, a diswyddwyd ef gan gomisiwn brenhinol. Bu farw cyn i'w apeliadau mynych ddwyn unrhyw ffrwyth.

Gwyddom fod ganddo ddau fab arall, sef (1) MANASSEH, ganwyd yn Yarmouth (N.E.), a adawodd America ar adeg (neu wedi) marw ei dad, a aeth i Goleg Iesu yn Rhydychen (ni raddiodd), a gydymffurfiodd ac a ddaeth yn rheithor Portheynon ac wedyn (1670) yn ficer Abertawe, a (2) MORDECAI, ganwyd c. 1640 yn Yarmouth, aeth i Harvard (1655) a graddiodd yno; daeth yntau i Gymru, a phenodwyd ef gan y Profwyr yn ficer Llancarfan; trowyd ef allan yn 1660, ond cydymffurfiodd wedyn, ac yn 1661 cafodd ficeriaeth Reynoldston (A.H.D. yn Bulletin of the Board of Celtic Studies, xvi, 30-7). Bu farw Mehefin 1702.

Awdur

• Y Parchedig Brifathro Robert Tudur Jones, (1921 - 1998)

Ffynonellau

• Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, i, 3, t. 166
• Thomas Rees, History of Protestant Nonconformity in Wales from its rise in 1633 to the present time (London 1883)
• Edmund Calamy, An account of the ministers, lecturers, masters, and fellows of colleges and schoolmasters, who were ejected or silenced after the Restoration in 1660. By or before, the Act for Uniformity. (London 1713)
• Transactions of the Congregational Historical Society, v, 1911-12
• Y Cofiadur, 31, 55-6

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/