MORGAN, EDWARD (1817 - 1871), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd

Ganwyd ym mhentre Cwmbelan, ger Llanidloes, 20 Medi 1817, mab Edward Morgan, amaethwr a gwneuthurwr gwlanenni. Wedi bod am beth amser yn gynorthwywr mewn siopau yn Llanidloes, aeth i Goleg y Bala yn 1839, ac oddi yno, yn Ionawr 1840, i Ddyffryn Ardudwy i gadw ysgol. Yno y dechreuodd bregethu yn 1841. Dychwelodd i'r Bala yn 1842; bu yn y Dyffryn drachefn o 1843 hyd 1845, ac yn y flwyddyn honno aeth i Brifysgol Edinburgh a'r Coleg Newydd yno. Yn 1847 ordeiniwyd ef ac aeth yn weinidog i Ddolgellau. Ar 19 Gorffennaf 1849 priododd Jennette Griffith Humphreys, merch y Parch. Richard Humphreys, Dyffryn Ardudwy, ac aeth i'r Dyffryn i fyw. Yno y treuliodd weddill ei oes. Yr oedd erbyn hyn yn bregethwr poblogaidd iawn a daeth yn arweinydd yn ei gyfundeb, gan weithio'n galed i sefydlu'r fugeiliaeth eglwysig ac o blaid addysg y weinidogaeth. Yn 1856 penodwyd ef yn oruchwyliwr cronfa at Goleg y Bala; rhwng hynny ac 1870 llwyddodd i gasglu cyfanswm o tua £30,000. Bu'n ysgrifennu i'r Traethodydd o 1846; bu'n olygydd Y Methodist o 1854 hyd 1856, ac ysgrifennodd rai erthyglau i'r Gwyddoniadur. Bu'n llywydd cymdeithasfa'r Gogledd yn 1865 ac yn llywydd y gymanfa gyffredinol yn 1870. Bu farw 9 Mai 1871. Cyhoeddwyd dwy gyfrol o'i bregethau, wedi eu golygu gan Dr. Owen Thomas, yn 1876 a 1882. Bu farw ei briod 27 Mehefin 1888. Eu mab hynaf oedd y Parch. Richard Humphreys Morgan.

Awdur

• Edward Morgan Humphreys, (1882 - 1955)

Ffynonellau

• Griffith Ellis, Cofiant y Parchedig Edward Morgan, Dyffryn (Dinbych 1906)
• cofnodion teuluaidd

Delweddau

• John Thomas, Rev. Edward Morgan, Dyffryn
• John Thomas, Y Diweddar Barch. Edward Morgan, Dyffryn
• John Thomas, Er cof am y Parch. Ed. Morgan Dyffryn bu farw Mai 9 1871 yn 53 mlwydd oed

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 34106975
• Wikidata: Q20732967

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/