MORGAN FYCHAN (bu farw 1288), arglwydd barwniaeth Gymreig Afan Wallia (neu Nedd-Afan) yn arglwyddiaeth ('honour') Morgannwg);

mab Morgan Gam. Fel ei dad, yr oedd yn gynorthwywr i dywysogion Gogledd Cymru. Efallai i farwniaeth Afan gael ei chymryd oddi arno am dymor, oblegid yn 1282 disgrifir ef fel arglwydd hanner cwmwd ym Maglan. Yr oedd ei fab LLEISION (bu farw 1328), y cyntaf o'r teulu i fabwysiadu'r cyfenw ' de Avene,' yn ddiamheuol yn arglwydd Afan, ac fe'i dilynwyd ef yno gan ei fab, John de Avene, a chan ei ŵyr, Thomas de Avene. Rywbryd ar ôl 1350 daeth Afan i feddiant y pen-arglwydd, oherwydd, y mae'n debygol, cyfnewid tiroedd a wnaethpwyd gan Jane, merch ac aeres Thomas, a gwraig William Blount. Sylwer, serch hynny, mai Rhys, mab iau Madog (Morgan ?) Fychan, a etifeddodd diroedd ei dad ym Maglan, oedd cyndad llawer o deuluoedd pur adnabyddus Morgannwg - teulu Mackworth a theulu Williams, Aberpergwm, yn eu plith.

Awdur

• Yr Athro Thomas Jones Pierce, (1905 - 1964)

Ffynonellau

• G. T. Clark, Cartae et Alia Munimenta quae ad Dominium de Glamorgan pertinent (1910)
• D. Rhys Phillips, The History of the Vale of Neath (Swansea 1925)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733941

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/