OWEN, OWEN (1850 - 1920), prif arolygwr Bwrdd Canol Cymru

Ganwyd ym mhlwyf Llaniestyn, Llŷn, Sir Gaernarfon. Addysgwyd ef yn ysgol ramadeg Botwnnog gyda'i gefnder John Owen (esgob Tyddewi yn ddiweddarach). Ymrestrodd yng Ngholeg Iesu, Rhydychen, a graddiodd gydag anrhydedd yn y clasuron yn 1877. Yn ei ieuenctid cymerai ddiddordeb eiddgar mewn cerddoriaeth. Oddeutu 1878 aeth yn brifathro ar ysgol breifat yng Nghroesoswallt. Llwyddodd yr ysgol yn fawr a daeth yn adnabyddus trwy Gymru fel yr 'Oswestry High School,' gan ddenu, oherwydd yr enw da oedd iddi, ddisgyblion o bob rhan o'r wlad. Daeth llawer ohonynt yn arweinwyr ym mywyd cyhoeddus Cymru. Yr oedd Owen pan yng Nghroesoswallt yn ustus heddwch, yn wleidyddwr amlwg, ac yn un o arweinwyr y frwydr dros Ddatgysylltiad. O 1890 i 1893 yr oedd yn un o ddau ysgrifennydd y cynadleddau unedig a luniodd gynlluniau addysg siroedd Cymru dan Ddeddf Addysg 1889. Yn 1896 sefydlwyd Bwrdd Canol Cymru ac yn 1897 penodwyd Owen yn brif arolygwr cyntaf y Bwrdd, swydd a lanwodd gyda medr a ffyddlondeb dihafal hyd 1915, pan orfu iddo ymddiswyddo oherwydd afiechyd. Bu farw 14 Mawrth 1920 ym Mae Colwyn a chladdwyd ym mynwent Llandrillo-yn-Rhos.

Awdur

• Edgar William Jones, (1868 - 1953)

Ffynonellau

• Gwybodaeth bersonol

Delweddau

• Christopher Williams, Owen Owen (1850-1920)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q14945672

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/