RICHARDS, JEDEDIAH (1784? - 1838), emynydd, a llyfrwerthwr teithiol, cymeriad hynod

a breswyliai dros y rhan fwyaf o'i oes yn Nhan-yr-esgair, Ffald-y-brenin, plwyf Llan-y-crwys, Sir Gaerfyrddin. Galwai ei hun yn ' Addysgwr Rhydd-ymarfer Cristnogaeth,' ac yn ' peripatetic philosopher.' Cyhoeddai faledi a llyfrynnau a gwerthai lyfrau a chrynhoi tanysgrifiadau at gyhoeddiadau a chylchgronau. Teithiodd yn helaeth yng Nghymru a chasglodd stôr o wybodaeth am lenyddiaeth Gymraeg. Dechreuodd gadw ysgol ganu o dan yr enw ' Christian Singing School ' yn Llanymddyfri, 29 Rhagfyr 1819. O 1821-3 ac yn ddiweddarach bu'n cadw'r hyn a elwid ganddo yn ' Ysgol er Rhydd-ymarfer Cristianogol ' yng Nghaerfyrddin a lleoedd eraill. Claddwyd ef ym mynwent S. Pedr, Llanbedr-Pont-Steffan, 9 Mawrth 1838, yn 54 oed. Ei waith cyhoeddedig cyntaf oedd Hanes Crefyddau'r Byd (Caerfyrddin, 1820). Cyhoeddodd ddalen, Cyhoeddiad, neu Hyfforddiad ar Reolau yr Ysgol Ganu i Gristion (Trefriw, 1821), a rhaglen ysgol, yn Aberystwyth tua 1824, o dan y teitl A Publication of the Purposes and Articles of the Free Christian Practice School, in Sundry Places, by Jedeiah Richard, T - r. 1820. Cyhoeddiad o Reolau neu Hyfforddiadau yr Ysgol er Rhydd-Ymarfer Crist'nogaidd. Gan Jedeiah Richard, Ffald-y-Brenin, Hyfforddwr ac Addysgwr yr Ysgol er Rhydd-Ymarfer Cristianogol, yn Nghaerfyrddin a Lleoedd ereill, 1821, 1822, 1823 (pedwar tudalen). Yng Nghaerfyrddin yn 1825 cyhoeddodd gasgliad o hymnau, yn cynnwys rhai o'i waith ei hun, o dan y teitl Diddanwch y Pererinion. Priodolir y llyfrynnau canlynol iddo hefyd: Cynghorion Da a Buddiol … ynghyd a Hymnau, (Caerfyrddin, 1823); Marwnad David Evans, Morfa (Caernarfon, 1825); Marwnad … Ebenezer Morris, Blaen y Wern, Troed yr Aur (Caernarfon, 1825); Golwg ar Ddrych y Greadigaeth (Aberystwyth, 1826); Hanes Ymneillduwyr Protestanaidd (Caerfyrddin, 1826); Palmer's Catechism (Caerfyrddin, 1827); Casgliad o Hymnau, sef Pleser y Pererinion (Aberteifi, 1827); Cofiant byr D. Dafis, Castell Hywel (Caerfyrddin, 1827); Hanes cywir am Lofruddiaeth Hannah Davies (Aberystwyth, 1829); Addysg ac Amddiffyniad (Caerfyrddin, 1832); a Marwnad Ebenezer Richards (Caerfyrddin, 1837). Nai, fab brawd, iddo ydoedd Dr. Timothy Richard (1845 - 1919).

Awdur

• Evan David Jones, (1903 - 1987)

Ffynonellau

• Seren Gomer, 1838, 157
• Cymru (O.M.E.), xxxiii, 18
• Y Diwygiwr, 1838, 126
• N.L.W., Catalogue of Printed Literature in the Welsh Department, Cardiff Free Libraries (1898) (ychwanegiadau J.H.D.)
• cofrestr plwyf Llanbedr
• Archifau LlGC: NLW MS 9721E
• R. D. Griffith, Hanes canu cynulleidfaol Cymru (Caerdydd 1948), 54-5
• Y Tyst, 10 Mai 1951

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20748844

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/