WALLENSIS,, h.y. 'Cymro';

Bydd yn hwylus ddelio gyda'i gilydd â phedwar gŵr o'r cyfenw hwn sydd ill pedwar yn y D.N.B.

(1) Johannes Wallensis (fl. 1215), dysgawdr ar y gyfraith ganon ym mhrifysgol Bologna CrefyddAddysg;

yr unig awgrym o'i Gymreigrwydd yw ei gyfenw.

(2) Johannes Wallensis (bu farw 1285?);

gweler yr ysgrif arno dan ' Johannes.'

(3) Thomas Wallensis (bu farw 1255), Brawd Llwyd, ac esgob Dewi Crefydd;

y mae'n sicr, ar ei air ef ei hunan, ei fod yn Gymro. Yr oedd yn un o bedwar athro cyntaf y Brodyr Llwydion yn Rhydychen, a chan Roger Bacon a Robert Grosseteste air da iddo (Little, Studies in English Franciscan History, 194-5). Penodwyd ef yn esgob Dewi, 16 Gorffennaf 1247, cysegrwyd ef 26 Gorffennaf 1248, a bu farw 11 Gorffennaf 1255.

(4) Thomas Wallensis (bu farw 1350?), Brawd Du Crefydd,

a fu dan addysg yn Rhydychen a Pharis. Cyhuddwyd ef o heresi yn 1332 (gan y Brodyr Llwydion), ond daeth yn rhydd. Yr oedd yntau'n sgrifennwr toreithiog, a chan iddo sgrifennu ar yr un testunau'n union â ' Johannes Wallensis ' - a'i fwriad yntau ar hyfforddi pregethwyr - nid annaturiol fu i weithiau'r naill Gymro gael eu priodoli i'r llall (a gweithiau cyffelyb gan awduron eraill i'r naill neu'r llall) - cymh. llyfr A. G. Little (uchod) â llyfr G. R. Owst, Medieval Preaching in England (mynegai), sy'n rhoi llawer mwy o amlygrwydd i Thomas nag i Johannes. Y mae Thomas yn ei ddisgrifio'i hunan fel 'hen ŵr tlawd, dan y parlys,' yn 1349, a thybir iddo farw yn 1350.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography, a'r llyfrau eraill a enwyd

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q15994812

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/