WILLIAM, DAVID (1720/1 - 1794), emynydd

Ganwyd ym mhlwyf Llanedi Sir Gaerfyrddin. Ef, o bosibl, yw'r David William, 'exhorter in Llanfynydd' a aeth i gadw ysgol, yn ôl adroddiad James Williams i'r sasiwn Fethodistaidd, yn 1743. Gwyddys ei fod yn gynghorwr, a hawdd yw ei gymysgu â David Williams, Llyswyrny. Trigai yn 'Llandeilo fach, yn Sir Forgannwg' pan gyhoeddodd ei lyfryn cyntaf yn 1760, ond 'gynt o Landeilo Talybont' sydd ar ddalen-deitl llyfryn a gyhoeddodd yn 1777 'yn y 56 o Oedran, a thri Mis.' Bu'n athro cylchynol yma a thraw am rai blynyddoedd. Hanoedd ei wraig o ffermdy Nant-y-moel, plwyf Llangyfelach (yr oedd iddo fab, Israel William, yn Llangyfelach), ac yn ôl pob hanes gwraig annynad oedd hi. Dywedir mai o'i hachos y bu raid iddo ymadael â'r Methodistiaid. Ymunodd â'r Bedyddwyr, a bedyddiwyd ef wrth bont Llanbedr-y-fro, Morgannwg, 29 Mehefin 1777. Yr oedd yn un o sefydlwyr eglwys Fedyddiedig Croes-y-parc ac yn bregethwr ynddi. Bu farw 1 Hydref 1794, a'i gladdu yng Nghroes-y-parc.

Y mae ei emynau (megis 'Yn y dyfroedd mawr a'r tonnau', etc.) mewn bri mawr o hyd. Ei gyhoeddiad cyntaf oedd Golwg y Fyddloniaid ar Degwch a Gogoniant Jesu Crist (Caerfyrddin, 1760). Cyhoeddodd gyfres enwog wedyn yn dwyn y teitl Gorfoledd ym Mhebyll Seion (c. 1760-2, Caerfyrddin; 1777, Caerfyrddin; 1778, Aberhonddu; a 1778, Aberhonddu). Cyhoeddwyd y rhannau yn un gyfrol dan yr un teitl yn 1782 (Aberhonddu), a 'Trydydd Argraffiad' gydag ychwanegiad yn 1786 (Caerfyrddin). Ceir argraffiad Saesneg yn 1779, sef Joy in the Tents of Zion (Aberhonddu). Llyfrynnau eraill o'r eiddo yw Diferion o Ffynnon Iechydwriaeth (Caerfyrddin, 1777), Hymnau Priod-ferch y Brenin Alpha (Caerfyrddin, d.d.), Gwin i'r Diffygiol (Caerfyrddin, d.d.), a Myfyrdod y Pererin (Caerfyrddin, d.d.). Cyhoeddodd rai caneuon hefyd, ynghyd â nifer o farwnadau.

Awdur

• Y Parchedig Gomer Morgan Roberts, (1904 - 1993)

Ffynonellau

• Llawysgrifau Eglwys Bresbyteraidd Cymru, yng ngofal Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Trev. Group, N.L.W. 3005
• H. Bevan, Ychydig hanes neu goffadwriaeth am amryw bethau neillduol a gymmerasant le ymhlith corph y Methodistiaid Calfinaidd yn ac o'u dechreuad, sef oddiar yr amser y daeth Mr. Howel Harries i bregethu yn ei droion cyntaf i amryw barthau o Sir Forganwg a'i chyffiniau (Abertawe 1838), 24
• Hanes y Bedyddwyr ymhlith y Cymry: o amser yr Apostolion, hyd y flwyddyn hon: yn ddwy ran (Caerfyrddin 1778), (ail arg.), 579
• Yr Adolygydd, 1851, 334
• Y Traethodydd, 1867, 168; 1872, 293
• Seren Gomer, 1904, 44, 209
• Cylchgrawn Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, xxii, 115; xxxiv, 47
• Y Geninen, 1911, 10

Darllen Pellach

• Nathaniel Williams, Gorchfygedig-gan, er coffadwriaeth am Dafydd William o Lanbedr-ar-fro; Sir Forganwg, yr hwn a ymadawodd â’r byd Tachwedd 5, 1794. Yn 79 mlwydd o’i oed (Trefecca 1795)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 12184344
• Wikidata: Q18670941

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/