WINSTONE, JAMES (1863 - 1921), arweinydd y glöwyr yn Neheudir Cymru

Ganwyd yn Risca, Mynwy, 1863, mab William a Hannah Winstone. Dechreuodd weithio yn 8 oed mewn gwaith priddfeini ac wedyn aeth i'r pwll glo yn Risca. Bu raid iddo adael yno oherwydd ei ymdrechion gyda'r undeb llafur ac aeth i Dreharris. Yn fuan wedi mynd yno gwahoddwyd ef yn ôl i Risca gan y glöwyr i'w cynrychioli fel swyddog i bwyso'r glo. Yn 1901 etholwyd ef yn swyddog Undeb y Glöwyr dros gymoedd dwyreiniol Mynwy. Bu'n un o sefydlwyr Ffederasiwn Glöwyr Deheudir Cymru a gwnaed ef yn llywydd ar ôl William Brace yn 1915; daliodd y swydd honno hyd ei farw yn 1921. Yn 1917 aeth i Ganada fel cynrychiolydd undebau llafur Prydain Fawr. Ymladdodd dair etholiad seneddol, ond bu'n aflwyddiannus bob tro. Ymladdodd fel ymgeisydd Llafur ym mwrdeisdrefi Mynwy yn 1906, ac fel gwrthwynebydd y Llywodraeth Gydbleidiol yn yr is-etholiad ym mwrdeisdrefi Merthyr yn 1915, a thrachefn yn yr un lle yn 1919. Yn 1906 etholwyd ef yn aelod o gyngor sir Fynwy; codwyd ef yn aldramon yn 1919 ac ef oedd llywydd y cyngor yn 1920; yr oedd hefyd yn is-lywydd y pwyllgor addysg, ac yn ustus heddwch yn sir Fynwy. Yn 1886 priododd â Sarah Jane Iven yng Nghasnewydd a bu iddynt saith o blant, ond bu dau farw'n ifanc. Yr oedd Winstone yn Fedyddiwr selog a chymerodd ran flaenllaw mewn cylchoedd Anghydffurfiol a dirwestol. Bu farw yn Llundain ar ôl triniaeth law-feddygol, 27 Gorffennaf 1921.

Awdur

• Yr Athro Huw Morris-Jones, (1912)

Ffynonellau

• Gwybodaeth gan R. Winstone, S. O. Davies, a Margaret S. Taylor (Llyfrgell Rydd Merthyr)
• South Wales Daily News a Western Mail, 28 Gorffennaf 1921
• Who's who in Wales, 1920

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q6145721

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/