GRIFFITH, RICHARD ('Carneddog '; 1861 - 1947), bardd, llenor, a newyddiadurwr

Ganwyd 26 Hydref 1861 yn y Carneddi, plwyf Nantmor, heb fod ymhell o Feddgelert, yn fab i Morris a Mary Griffith. Yn y fferm lle y ganwyd ef ac y bu ei hynafiaid yn byw ynddi am genedlaethau, y treuliodd yntau ei oes hyd 1945 pryd y symudodd ef a'i wraig i dy eu mab yn Hinckley, swydd Gaerlŷr.

Addysgwyd 'Carneddog' yn ysgolion William Ellis yn Nantmor a George Thomas ym Meddgelert. Ffermwr defaid ydoedd wrth ei ddiwrnod gwaith, ond fel llenor a newyddiadurwr y daeth yn adnabyddus. Dechreuodd gystadlu mewn eisteddfodau pan oedd yn ieuanc. Bu'n ysgrifennu i Baner ac Amserau Cymru, Y Genedl Gymreig, a'r Herald Cymraeg o tua 1881 ymlaen; darllenid llawer ar ei 'Manion o'r Mynydd' yn yr Herald Cymraeg. Ysgrifennai hefyd i Cymru (O.M.E.), Bye-Gones, etc. Cyhoeddodd gofiannau i Richard Owen ('Glaslyn'), Richard Morris ('Yr Hên Lanc'), ' Tegfelyn ', a John Jones ('Jac Glan-y-Gors'); tri o lyfrau i adroddwyr; Blodau'r Gynghanedd, Cerddi Eryri, a Ceinion y Cwm, etc. Yr oedd yn esiampl ardderchog o hanesydd lleol a llenor-cefn-gwlad gwybodus, diwylliedig, a chymwynasgar. Casglai lyfrau a llawysgrifau (gweler NLW MS 7234-7253 , a NLW MS 8404B ). Priododd 11 Ionawr 1889 Catherine, merch Cadwaladr Owen, Nantmor, a bu iddynt 2 fab. Bu farw 25 Mai 1947 yn Hinckley a chladdwyd ef ym mynwent Beddgelert.

Awdur

• Robert (Bob) Owen, (1885 - 1962)

Ffynonellau

• Adnabyddiaeth bersonol
• Y Brython, 26 Mai 1921
• E. Namora Williams, Carneddog a'i deulu (1985)

Darllen Pellach

• Bleddyn Owen Huws (gol.), Diflanedig fyd: gohebiaeth Carneddog a Gwallter Llyfni, 1926-1932 (Abertawe 2010)
• Erthygl Wicipedia: Richard Griffith

Sain a Ffilm

• Bleddyn Owen Huws: Gohebiaeth Carneddog a Gwallter Llyfni 1926-1932

Dolenni Ychwanegol

• Archifau LlGC: Papurau Carneddog
• VIAF: 21364284
• Wikidata: Q18535891

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/